Vraagt u zich wel eens af wat dat nu weer voor een wilde plant of onkruid is, in de tuin of de berm of ergens tussen het gras in het park in Nieuwegein? Of wat dat voor een paddenstoel is? Of wat daar nu weer kruipt of vliegt, soms zelfs in huis?

De Nieuwegeinse natuurliefhebber Udo Tenge beschrijft iedere week een plantje, zwammetje of beestje dat u ergens kunt tegenkomen. Ook heeft hij een eigen website. Vraagt u zich wel eens af wat dat nu weer voor een wilde plant of onkruid is, in de tuin of de berm of ergens tussen het gras in het park in Nieuwegein? Of wat dat voor een paddenstoel is? Of wat daar nu weer kruipt of vliegt, soms zelfs in huis?

‘Er valt veel te lezen over honingbijen. Hele boeken zijn gevuld met honingzoete verhalen en afbeeldingen over deze insecten, die door hun sociale levenswijze en hun productie van honing heel geschikt zijn om  “uitgemolken” te worden door vele imkers. Maar er zijn nog veel anders soortige bijen die eigenlijk nog belangrijker zijn voor ons mensen, omdat zij de bloemdragende planten van stuifmeel voorzien voor de vorming van groenten, knollen en fruit’ aldus Udo.

Udo: ‘Mensen zijn een sociale levensvorm, dat wil zeggen wij plegen in groepen te leven die weer zijn onder te verdelen vanaf kluizenaars tot mensen die in (enig) groepsverband leven. En alles daartussen. Planten en dieren idem dito, waarbij opvalt dat ook veel dieren die normaliter als eenlingen door het leven gaan in de winter groepen vormen.’

‘Van de in “stammen” levende insecten worden de honingbijen beschouwd als de “hoogst” ontwikkelde, sociale levensvorm die uitsluitend in gezamenlijke nesten leven, daarin ook gezamenlijk overwinteren en gezamenlijke taken uitvoeren binnen de bijengemeenschap. De taken die ze uitvoeren zijn vooral afhankelijk van hun leeftijd: oudere bijen (de “werksters”) hebben minder energie en gaan er niet meer op uit om voedsel te verzamelen maar blijven in het nest en sterven daar uiteindelijk ook. In de winter vormen de bijen in het nest een soort kluwen om warm te blijven: zo komen er heel wat de winter door.’

‘Een belangrijk verschil met de menselijke samenleving is het ontbreken van een leider in het nest. De koningin is allesbehalve een leidster. Er kunnen ook meerdere koninginnen in het nest zijn en het verschil met de overige bijen zit hem vooral in het feit dat de aanstaande koninginnen speciaal voer gekregen hebben waardoor ze veel groter zijn dan de anderen en bijna continu eitjes produceren. De overige bijtjes verzorgen en voeden de jonkies en een aantal bijtjes verzamelen zich rond uitvliegende koninginnetjes en beginnen met haar in het midden een nieuw “bijenvolk”.’

‘De honingbijen zijn niet de enigen die sociaal leven, er zijn andere soorten bijen met een vergelijkbare levenswijze, ze komen voor in Australië en in Zuid-Amerika maar worden niet als vee gehouden zoals met honingbijen gebeurt.’

‘Sociale wespen “wonen” ook in nesten, maar sterven tegen de winter en het nest is van een soort papier-maché, dat in de winter meestal geheel vergaat door de regen tenzij het ergens in een gebouw zit. Een groot verschil met andere insecten is de wijze van vergaring en het soort voedsel dat honingbijen hebben t.o.v. veel andersoortige insecten: stuifmeel en nectar. Het zijn dus vegetariërs.’

‘En al die andere soorten bijen dan, in Nederland zijn dat zo’n 360 verschillende? Ook die bijen leven van stuifmeel en nectar. Maar zij bouwen geen gemeenschappelijk nest. Wel zijn er soorten die dicht bij elkaar hun eitjes in gangetjes in de grond leggen, voedsel deponeren bij de eitjes en dat was het dan. Ook min of meer sociaal dus, ze zitten elkaar niet in de weg. De bijtjes die hun eitjes in kieren en gaten en holletjes leggen, mèt voedsel, zijn solitair. Ook als ze van een bijenhotel gebruik maken. In bijenhotels komen ook parasieten. Dat zijn niet alleen vliegensoorten, wespen en zelfs kleine spinnen, maar ook zg. koekoeksbijen.’

‘Koekoeksbijen parasiteren op het broed van vele soorten bijen. Zij leggen hun eigen eitjes in de gaatjes en holletjes van de niet parasitaire bijen. In Nieuwegein leven tenminste 6 geslachten met elk meerdere soorten koekoeksbijen (en koekoekshommels).’