In 2016 besloten Provinciale Staten (PS) van Utrecht tot de vernieuwing van de SUNIJ-lijn, de tramlijn van Utrecht Centraal naar Nieuwegein en IJsselstein. Het project kreeg de naam Vernieuwde Regionale Tramlijn (VRT). De bedoeling was om de werkzaamheden in één buitendienststelling van twaalf weken in de zomer van 2020 uit te voeren. Maar dat is niet geukt en moesten de reizigers maanden lang wachten voordat er met de tram gereisd kon worden. Provinciale Staten van Utrecht vroegen de Rekenkamer de oorzaken van de vertraging te onderzoeken. Dit onderzoek is nu klaar.
Overigens zitten de inwoners van Nieuwegein en IJsselstein vanaf eind februari zeker drie maanden zonder tram. Voor de ontwikkeling van het stationsgebied in Nieuwegein wordt een trambaan verlegd en een nieuwe halte gebouwd in het centrum. Gevolg is dat er van eind februari tot halverwege juni geen trams rijden.
Meerdere oorzaken
Er zijn meerdere oorzaken voor de vertraging bij het verkrijgen van de indienststellingsvergunning voor de vernieuwde SUNIJ-lijn, de sneltram van Utrecht Centraal naar Nieuwegein en IJsselstein, door de provincie Utrecht. Zo was er te weinig kennis van en ervaringen met het opstellen van het veiligheidsdossier binnen de projectorganisatie Vernieuwde Regionale Tramlijn (VRT). Ook waren er tekortkomingen in de aansturing door de provincie en was de informatievoorziening niet toereikend. De provincie heeft daarnaast beperkt lerend vermogen getoond bij het opvolgen van aanbevelingen van eerdere onderzoeken naar het project Uithoflijn. Dat concludeert de Randstedelijke Rekenkamer in haar rapport Vernieuwde Regionale Tramlijn, dat zij op 15 december 2021 publiceert.
Vertraging
In 2016 besloten Provinciale Staten van Utrecht tot de vernieuwing van de SUNIJ-lijn. Het was de bedoeling om de werkzaamheden gedurende twaalf weken in de zomer van 2020 uit te voeren. Na de werkzaamheden mag de tram pas rijden, als er een indienststellingsvergunning is afgegeven. Hiervoor moet een veiligheidsdossier worden opgesteld. Het opstellen van dit veiligheidsdossier duurde maanden langer dan voorzien. Hierdoor liep het verkrijgen van de vergunning vertraging op en konden reizigers geen gebruik maken van de tramlijn.
Verschillende oorzaken
De Rekenkamer vond meerdere oorzaken voor de vertraging. Zo was er te weinig kennis van en ervaring met het opstellen van het veiligheidsdossier binnen de projectorganisatie VRT: er was meer gevoel en aandacht voor de fysieke werkzaamheden (het werk ‘buiten’). Verder was de projectbeheersing ten aanzien van het veiligheidsdossier onvoldoende: zo had de projectorganisatie te weinig zicht op onzekerheden in het project. Ook waren er tekortkomingen in de aansturing door de provincie: verschillende betrokkenen hadden een smalle interpretatie van de eigen taken en verantwoordelijkheden bij het opstellen van het veiligheidsdossier. Ten slotte was de informatievoorzienining over het veiligheidsdossier op verschillende momenten niet toereikend: Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten zijn pas geïnformeerd toen de vertraging al onafwendbaar was.
Provincie Utrecht toont beperkt lerend vermogen
De oorzaken voor de vertraging kwamen veelal eerder naar voren in onderzoeken naar het project Uithoflijn eind 2018. De Rekenkamer constateert dan ook dat de lessen van de Uithoflijn onvoldoende betrokken zijn bij het project VRT en dat de provincie Utrecht hierbij beperkt lerend vermogen heeft getoond.
Reactie provinciebestuur
‘Er is van het begin af aan een verkeerde inschatting gemaakt over de aard en omvang van de benodigde werkzaamheden voor het veiligheidsdossier. Dit dossier is van essentieel belang voor het verkrijgen van een indiensstellingsvergunning. Deze bevinding uit het onderzoeksrapport zien Gedeputeerde Staten als de belangrijkste reden voor de vertraging. Deze fout, die te laat werd opgemerkt, leidde ertoe dat de reizigers niet op tijd van deze tramlijn gebruik konden maken. Het provinciebestuur betreurt dit zeer. Op het moment dat duidelijk werd dat de indienststellingvergunning niet tijdig verkregen kon worden, en wat daarvan de gevolgen waren, hebben Gedeputeerde Staten zo snel en volledig mogelijk Provinciale Staten geïnformeerd over deze tegenslag.’