Vanavond even na 20.00 uur hield zoals gebruikelijk de burgemeester van Nieuwegein, Frans Backhuijs, zijn toespraak tijdens de dodenherdenking op 4 mei. Dit werd gehouden bij het monument aan de Nedereindseweg. Voor iedereen die er niet bij kon zijn hebben wij de toespraak hieronder.
Onze videograaf Bart van Rooijen was ter plekke en maakte bovenstaand document van de dodenherdenking in Nieuwegein.
De toespraak:
Vandaag herdenken wij, om morgen te kunnen vieren.
Het is 73 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog werd beëindigd. Wij zijn hier bij elkaar om in het bijzonder de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken die vielen in de toenmalige gemeenten Jutphaas en Vreeswijk.
Tijdens deze herdenking zijn wij hier ook bijeen om alle Nederlandse oorlogsslachtoffers te herdenken. Allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, en daarna in oorlogssituaties en bij vredesoperaties.
Al bijna driekwart eeuw mogen wij in Nederland leven in een land van vrede en vrijheid. Een land zonder oorlog, terwijl we dagelijks kunnen lezen, horen en zien dat er elders in de wereld oorlog woedt. Dat lijkt ver weg, maar door de hedendaagse communicatiemiddelen komt het ook dichtbij. Oorlog is dus nooit meer ver weg.
Wij begrijpen dat mensen hun vaderland ontvluchten vanwege oorlog. Men is opzoek naar een plek waar het voor hun familie en henzelf veilig is. Zeker als je behoort tot een groep die bedreigd wordt, is de drang om te vluchten groot. Maar is het moeilijker te begrijpen dat deze mensen zich dan hier melden als vluchteling? Soms wel en sommigen vinden het zelfs onacceptabel.
De effecten van een oorlog zien wij niet alleen meer in de krant of op televisie. Een oorlog elders merken wij ook in ons dagelijks leven. Het kan effecten hebben op de economie, maar door de komst en opvang van vluchtelingen worden we er ook persoonlijk mee geconfronteerd.
Het herdenken van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en het vieren van de vrijheid, morgen op 5 mei, is in mijn ogen van zeer groot belang. Het kan ons helpen om de gevolgen van oorlogen die nu elders in de wereld woeden beter te begrijpen. Gevolgen daarvan dáár, maar ook de gevolgen hier in Nederland en in Nieuwegein.
Al een paar jaar is de boodschap op 4 en 5 mei: “Geef Vrijheid Door”. Je vraagt je af wat de betekenis daarvan is. Hoe kan je vrijheid doorgeven? Het is geen pakketje, je kan het niet vast pakken. Maar vrijheid is wel waardevol en is niet van zelfsprekend. Wij moeten vrijheid koesteren en wij moeten er aan werken om te behouden. En het is goed om daar tenminste één keer per jaar samen bij stil te staan. Doorgeven doen we door er samen over te spreken en er voor te waken dat die vrijheid bedreigd wordt.
Om je in te zetten voor onze vrijheid lijkt eenvoudig, maar is dat ook zo? Hoe zou u de vraag beantwoorden: “Wat zou jij doen?” Zou u in verzet komen tegen de krachten die vrijheid willen beknotten? Of zou u in verzet komen om onderdrukking te bestrijden? Als die vragen niet echt aan de orde zijn ze relatief makkelijk te beantwoorden. Maar wat zou u echt doen? Het waren die vragen die in de Tweede Wereldoorlog aan de orde waren en het zijn vragen die ook vandaag de dag aan de orde kunnen komen. Wat doe je als de keuze voor verzet leidt tot een onzekere situatie voor jezelf en je familie? Ga je in verzet, blijf je maar gewoon meedoen of sla je op de vlucht?
Welke verantwoordelijkheid wil je nemen voor de samenleving als geheel, welke verantwoordelijkheid neem je voor een ander? Dat is steeds een actuele discussie. Niet alleen als het over vrijheid gaat, maar ook bij ander grote maatschappelijk vraagstukken. Wat zou ik doen wanneer er een beroep op mij wordt gedaan? Wat doe ik als ik zie dat de waardigheid van een ander in het geding is? Wat zou ik doen als onze leefomgeving bedreigd wordt? Hoe ver gaat mijn verantwoordelijkheid, welke middelen zijn gerechtvaardigd, welke gevolgen, voor mijzelf en voor anderen, vind ik aanvaardbaar? En hoe kies je als daardoor je eigen toekomst onzeker wordt? Veel vragen, waarop ik vanavond geen antwoord geef. Vragen waarop u uw eigen antwoord kan geven, maar ook tot twijfel kan leiden.
Wij herdenken vanavond op de eerste plaats de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Maar laat dit herdenken ook de aanleiding zijn om na te denken over antwoorden op de vragen van deze tijd. Leg de verbinding van het heden naar het verleden. Wij moeten laten zien, u kan laten zien, dat de verschrikkingen uit het verleden ons nu kunnen helpen om de juiste antwoorden te vinden en beslissingen te nemen. Samen en ieder voor zich.
Noot: Met dank aan Frank van Vree die het jaarthema “Verzet als Voorbeeld” beschreef voor het Nationale Comité 4 en 5 mei.
