Vandaag herdenken wij de slachtoffers van oorlog en geweld, die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid. De vrijheid die wij morgen samen vieren.
Vanavond staan we stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog en herdenken wij in het bijzonder de slachtoffers van die oorlog. Wij herdenken hier de slachtoffers die in Jutfaas en Vreeswijk vielen, de burgers en militairen van het Koninkrijk de Nederlanden die omkwamen elders in Nederland, in Europa, Azië en de rest van de wereld.
Wij herdenken vanavond ook alle burgers en militairen van het Koninkrijk der Nederlanden die sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen in oorlogssituaties en bij vredesmissies, waar dan ook ter wereld. Zij hebben hun leven gegeven voor de vrijheid.
Al meer dan 70 jaar leven wij in een land zonder oorlog. Net zo lang leven wij in Nederland ook in vrijheid. Vrijheid die voor ons als individu belangrijk is, maar ook van grote waarde is voor ons land. Vrijheid is de basis voor ons welzijn en onze welvaart. Hier kunnen we zeggen wat we denken en wij kunnen doen wat we willen, uiteraard met respect voor anderen. Wij vinden dit allemaal zo vanzelfsprekend dat we soms niet meer zien dat vrijheid een geweldig sierraad van onze samenleving is, dat we samen moeten koesteren.
Dat vrijheid bijzonder is blijkt wel uit het feit dat er sinds 1945 wereldwijd nog nooit een dag is geweest zonder dat er ergens oorlog is. Dat Nederland al meer dan 70 jaar zonder oorlog in vrijheid kan leven, maakt nog niet dat vrijheid gewoon is. Wij willen zo iets moois als onze vrijheid natuurlijk graag delen met anderen. In de hoop dat er ooit een dag zal zijn dat iedereen in vrijheid en zonder oorlog kan leven. Het thema van 4 en 5 mei is niet voor niets “Geef Vrijheid door”.
De oorlog in Nederland ligt inmiddels ver achter ons. Het beeld dat de naoorlogse generaties van oorlog hebben is misschien een beetje aan het vervagen. Er zijn steeds minder mensen die de oorlog nog persoonlijk hebben meegemaakt. Ik denk dat het goed is om de verhalen van deze mensen vast te leggen. Het is de kracht van het persoonlijke verhaal, die de herinnering aan de oorlog levend houd.
Het levend houden van die herinnering is van groot belang. Hoe beter en scherper de herinnering is, hoe duidelijker de verschrikkingen van de oorlog in ons geheugen blijven. De herinneringen mogen niet vervagen, want hoe vager de herinnering, hoe minder erg de oorlog misschien lijkt. En als de oorlog door de vervaging van de herinnering steeds minder erg lijkt, hoe laag is de drempel dan voor het ontstaan van een nieuwe oorlog?
Af en toe, maar wel steeds vaker, zie ik ontwikkelingen in de wereld die dit beeld helaas lijken te bevestigen. Nu de beelden van de Tweede Wereldoorlog door de tijd steeds meer vervagen, lijkt de taal van sommige leiders harder en soms oorlogszuchtig te worden. Maar het kan en mag niet zo zijn, dat als de oorlog steeds verder achter ons ligt, oorlog dichterbij komt. Daar zullen we samen voor moeten waken en strijden.
Dat begint met het vertellen van de persoonlijke verhalen uit de oorlog en die voor de volgende generaties vast te leggen. Met de moderne media kan dat nog veel beter en in dringender dan met de geschreven verhalen, die ook belangrijk zijn. In Nieuwegein wordt dat ook werkelijk gedaan. In de bibliotheek De Tweede Verdieping kunt u de nieuwe documentaire “Drijvend Verleden” bekijken. Zo wordt de vervaging van onze herinnering voorkomen. Jeugdige Nieuwegeinse vloggers laten daarnaast met persoonlijke verhalen zien hoe belangrijk vrijheid is. Ik hoop dat wij in Nieuwegein, hoe klein ook, zo mee helpen om de drempel voor een nieuwe oorlog zo hoog mogelijk te laten zijn.
Het vertellen van persoonlijke verhalen over de oorlog is belangrijk en het vertellen van persoonlijke verhalen over de vrijheid is belangrijk. Het is de vrijheid die we morgen vieren, nadat we vanavond herdenken. Wij koesteren onze vrijheid en ik hoop dat krachtige en positieve verhalen over onze vrijheid, de verhalen over de oorlog kunnen overstemmen, maar zonder de herinnering daarvan te vervagen. Zonder gezamenlijke geschiedenis en herinneringen hebben we ook geen gezamenlijke toekomst, die wij in vrijheid willen vormen.
Burgemeester Frans Backhuijs houdt zijn toespraak
