Deze week in de rubriek Toen & Nu een statig pand aan de Dorpsstraat 2 in Vreeswijk. Hadden we verleden week een pand aan de andere hoek van de straat, deze week aan het begin van de straat, nabij de Barbarakerk. Het is ons niet bekend uit welk jaar Toen de foto is gemaakt maar dat zal Nu wel snel bekend worden als de lezer gaat reageren.
Onze fotograaf Jordi Jupijn ging naar deze plek en maakte aan de hand van de foto van Toen, die overigens gebruikt werd voor een prentbriefkaart, de foto van Nu. Dit voor de rubriek: ‘Toen & Nu.’ Heeft u een oude foto met een verhaal mail hem gerust aan ons. Wij kijken dan hoe het nu is.
De naam van deze statige villa ‘De Tolgaarder’ verwijst naar de locatie: de villa staat op de plaats waar vanaf de zeventiende eeuw het tolhuis heeft gestaan/ De vreeslijke tol was opgericht om de herbouw van de hervormde kerk te bekostigen, die door de Fransen in 1672 was verwoest. Wist u dat Toen de pasaanten van deze tol voor alles moesten betalen? Niet alleen voorzichzelf, maar ook voor koeien, schapen of een lading wijn etc.
Door de aanleg van de Koninginnensluis en de Handelskade kwam de doorgaande verkeersroute niet meer langs de Dorpsstraat. In 1887 werd daarom de tol, die eigendom was van de stad Utrecht, verplaatst naar de Jutphasestraatweg, even ten noorden van de Wiersdijk, ongeveer ter hoogte van de huidige Gravin Adalaan. De tol werd in 1947 opgeheven. H.J. Sparenburg, herbergier en logementhouder in Vreeswijk, liet in 1887 de villa bouwen op de plaats van het afgebroken tolhuis.
Het pand heeft in 1930 en 1936 de voornaamste wijzigingen ondergaan. De bewoningsgeschiedenis vermeldt dat rond de eeuwwisseling Dorpsstraat 2 bewoond werd door burgemeester, tevens gemeentesecretaris, R.M. van den Berg van Saparoea. Tussen 1936 tot circa 1950 woonde on de villa directeur van Loon van Van Loon’s Zand en Grinthandel NV, die er ook kantoor hield (1936 tot circa 1950).
De villa is in 1922 gesplitst in twee wooneenheden. De foto van Toen moet genomen zijn na 1930. Ziet u op de foto van Toen, bovenaan de trap, een deuropening? Op de foto van Nu is die niet meer te zien. Trouwens, van origine was deze trap niet aanwezig, maar werd later aangebouwd. Waarom?
In 1930 woonde Van Loon in het hele grote huis alleen met zijn huishoudster. Toen Klaas van Loon vernam dat de nieuwe onderwijzer, de heer Hardenbol, van het Prins Hendrik Internaat nog woonruimte zocht, bood hij de bovenverdieping aan. Het gezin van onderwijzer Hardenbol had een paar kinderen en iedereen moest door de voordeur en via de hal de trap op naar boven. Van Loon werd het geloop en rumoer zo zat dat hij besloot een trap aan de zijkant van de woning te bouwen. Zo kreeg de familie Hardenbol een eigen ingang van hun bovenwoning. Deze werd overigens later weer dichtgemetseld door Willem Steenbeek, toen Van Loon en Hardenbol de woning verlieten. Deze trap heeft Nu dus geen functie meer.
Ziet u het hek en de poort om de woning bij zowel Toen & Nu? Deze zijn afkomstig van het vroegere ridderhofstede huis De Wiers. Gelukkig is de begroeiing van dit statige pand verdwenen en zien we Nu meer van het pand dan op de foto van Toen. Zo zien we ook duidelijk dat de gevel is opgetrokken met rode strengperssteen, gedecoreerd met gekleurde baksteen in blauw, geel en rood. Onder het dak ziet u Nu een speels gemetselde kroonlijst.
