In Museum Warsenhoeck is vanaf zondag 18 december een nieuwe tentoonstelling te bewonderen, met als titel “IJs op de Lek”. In de vorige eeuw kenden we een aantal zeer strenge winters – denk maar eens aan die van 1962/1963 – waarbij de Lek dichtvroor en de scheepvaart kwam stil te liggen.
De expositie IJs op de Lek vertelt uiteraard een verhaal over de klimaatverandering zoals wij die nu ervaren. Het is voor veel schaatsers de vraag of er de komende tijd nog sprake zal zijn van een te verrijden Elfstedentocht. Voor Nieuwegeiners van nu is het de vraag of ze met hun kinderen ooit nog naar een bevroren Lek kunnen gaan kijken. En zeker is het de vraag of ze er nog ooit op zullen kunnen schaatsen. Toch is het niet eens zo lang geleden dat de Lek nog dichtgevroren was, dat was in 1996. Wie heeft er toen nog een foto van gemaakt voor het foto-archief van de familie? De organisatie van deze tentoonstelling is heel benieuwd naar die unieke opnames.
Ton Vis van de Historische Kring Nieuwegein: ‘Met name voor de binnenschippers had het dichtvriezen van de rivier grote gevolgen: geen vracht, geen inkomsten en wekenlang gedwongen nietsdoen. De expositie IJs op de Lek draait daarom vooral om verhalen van Nieuwegeiners en Nieuwegeinse families. Bij oud-schippers hebben we verhalen opgehaald over de winter van 1963, toen de binnenvaart meer dan zes weken gestremd was en schippers langs de Handelskade waren ingevroren. En tegelijk waren ijsbrekers zoals de ‘Rembrandt’ dag en nacht in touw om de vaargeul in de Beatrixsluizen open te houden.’
‘Bij onze zoektocht hebben we ook foto’s uit familiearchieven gekregen en gevonden over eerdere ijskoude winters, zoals die van 1929. Toen de schipbrug uit de vaart was, werd een weg over het ijs aangelegd om met paardenkar en zelfs met een auto de Lek over te steken.
Bij koude winters in de jaren daar voor was er vaak sprake van schaatswedstrijden op het ijs, van schoonrijden en zelfs van kermisattracties op het ijs. Dat beperkte zich niet tot de Lek, ook op de Vaartse Rijn in de kom van Vreeswijk en in Jutphaas waren er complete gekostumeerde ijsfeesten.’
Van nog veel eerder, van 1864, is er het verhaal van de Vreeswijkse veerman Peter IJkelenstam die koning Willem III overzette en de koning de laatste meters persoonlijk moest dragen om hem, de koning, zonder natte voeten aan wal te brengen. Dat was een uiterst strenge winter waarin er op veel plaatsen langs de lek sprake was van kruiend ijs en van dijkdoorbraken. De vrees voor dijkdoorbraken is terug te vinden in nog veel oudere historische prenten en in bij voorbeeld het schilderij uit 1624 toen het kruiend ijs zorgde voor een doorbraak van de Lekdijk bij Tull en ’t Waal. Het schilderij, in het bezit van het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, laat zien hoe de dijk wordt gedicht.
De tentoonstelling omvat daarnaast voorwerpen die deze boeiende ijstijden in beeld brengen, zoals de schaatsen zoals elke dorpssmid die maakte, een ijsslee waarmee families tochten over het ijs maakten, de prikslee voor het werk op het land en een model van een koek-en-zopietent. Bij het samenstellen van de expositie is Museum Warsenhoeck financieel ondersteund door bijdragen van het K.F. Hein Fonds en het Prins Bernard Cultuurfonds.
Museum Warsenhoeck kunt u vinden in het Natuurkwartier in Nieuwegein aan de Geinoord 11. Het museum is elke woensdag-, zaterdag- en zondagmiddag geopend van 14.00 uur tot 16.00 uur. Parkeren kunt u naast Jack’s Grillhouse aan het Parkhout.
