De Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) is prominent aanwezig in het landschap rond de Prinses Beatrixsluis en het Lekkanaal. Om de 3e kolk van de Prinses Beatrixsluis aan te leggen en het Lekkanaal te verbreden, moet bouwcombinatie Sas van echter een deel van de linie verplaatsen. ‘Dat wordt een indrukwekkende operatie. Daarom organiseren we een publieksevenement rond de verplaatsing, zodat iedereen ervan kan meegenieten’, aldus Elleke Evers van Sas van Vreeswijk.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is een unieke, historische verdedigingslinie uit 1815. De linie is tachtig kilometer lang en vijf kilometer breed en loopt van Muiden tot aan de Biesbosch. De NHW moest een vijandelijke opmars uit het oosten naar het westen van Nederland tegenhouden. Als de vijand naderde, konden de Nederlandse strijdkrachten grote stukken land onder water zetten om het gebied ontoegankelijk te maken. De NHW is genomineerd om in 2019 de status van UNESCO werelderfgoed te krijgen. In het landschap rond de Prinses Beatrixsluis en het Lekkanaal is de linie goed te zien. Het is een prachtig open gebied,waar bezoekers de mystiek van de geschiedenis volop kunnen beleven.
VERPLAATSEN
De aanleg van de 3e kolk van de Prinses Beatrixsluis en de verbreding van het Lekkanaal heeft echter tot gevolg dat een deel van de NHW verplaatst moet worden. ‘Omdat het Lekkanaal wordt verbreed, schuift de Liniedijk zo’n honderd meter naar het oosten op. Gevolg is dat we ook de verdedigingswerken die langshet kanaal liggen moeten verplaatsen’, vertelt Elleke Evers van bouwcombinatie Sas van Vreeswijk. ‘Het gaat om drie kazematten (de Houtense Wetering, de Schalkwijkse Wetering en Vreeswijk-Oost), een schutsluis (Schalkwijkse Wetering), twee palengroepen en een duikerhoofd. Deze verdedigingswerken komen uiteindelijk langs het verbrede kanaal in het landschap te liggen.’
GEVONDEN VOORWERP
De verplaatsing gebeurt op zo’n manier dat duidelijk zichtbaar is dat de verdedigingswerken daar oorspronkelijk niet stonden. ‘Dit wordt ook wel “objets trouvés” genoemd’, vertelt Elleke. ‘De objecten worden uit hun oorspronkelijke context gehaald en als een gevonden voorwerp ergens anders neergezet. Rijkswaterstaat koos al eerder voor ‘objets trouvés’ omdat nabouwen van dit deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie als geschiedvervalsing gezien kan worden, iets wat de UNESCO werelderfgoedstatus in gevaar zou kunnen brengen. De verdedigingslinie heeft immers nooit op de nieuwe plek gestaan.’
MILITAIRE OPERATIE
De verplaatsing van de kazematten en de andere objecten kan vergeleken worden met een militaire operatie, waarbij niets aan het toeval overgelaten kan worden. Evers: ‘De vergunningen zijn in het voorjaar aangevraagd. Het ontwerpbesluit van de omgevingsvergunning voor kazemat Vreeswijk Oost, kazemat Schalkwijkse Wetering en sluisje Schalkwijkse Wetering ligt tot en met 9 november 2016 ter inzage bij de gemeente Nieuwegein. De bestaande kazematten Vreeswijk Oost en Schalkwijkse Wetering worden vrij gegraven. Dit maakt de enorme omvang goed zichtbaar’.
Op Facebook en dankzij de kanaaljutters ook op www. prinsesbeatrixsluis.nl zijn foto’s hiervan te zien. Evers vertelt verder: ‘De verplaatsing belooft een waar spektakel te worden. We huren de ervaring en deskundigheid van Mammoet in om de kazematten en het schutsluisje langzaam naar hun nieuwe bestemming te verplaatsen. Dat gaat er indrukwekkend uitzien. Daarom stellen we de eerste verplaatsing (naar verwachting in maart 2017) open voor het publiek, zodat iedereen ervan kan meegenieten.’
REPLICA
Bij het streektransferium Linielanding (Hajé) heeft Sas van Vreeswijk eind september een replica van een kazemat geplaatst. ‘Zo willen we omwonenden en bezoekers van het gebied alvast interesseren en informatie bieden over de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de kazematten en de verplaatsing’, vertelt Elleke. ‘Bijzonder is dat de replica is gemaakt door een kunstenaar. Het grijze deel is een benadering van de originele kazematten, het blauwe deel staat voor het water – het basisonderdeel van de NHW als verdedigingslinie – en het transparante deel staat symbool voor de verplaatsing. De kazemat is in een gekantelde positie neergezet. Zo zien mensen nu alvast hoe de kazematten straks in het landschap worden geplaatst.’
LEENFIETSEN
Elleke vertelt dat Sas van Vreeswijk ook leenfietsen heeft neergezet bij het streektransferium. ‘Mensen die een kijkje willen nemen bij het bouwterrein bij de Prinses Beatrixsluis of de kazematten willen zien, kunnen gratis een fiets lenen. Bij het bouwterrein komen ook twee uitkijkpunten, zodat geïnteresseerden veilig uit kunnen kijken over de bouw.’ Daarnaast geeft Sas van Vreeswijk elke maand rondleidingen over het bouwterrein. ‘Zo kunnen mensen de bouw van dichtbij meemaken.’ Tot slot geeft Elleke nog mee dat het Waterliniedok half december gedurende één weekend is afgesloten. ‘Verkeer krijgt dan te maken met een omleiding, al is het onze inschatting dat dit tot weinig vertraging zal leiden.’
