In Utrecht en Nieuwegein deden zich dit voorjaar drie aanrijdingen voor waarbij automobilisten tegen een tram aankwamen. In april dit jaar gebeurde het in Nieuwegein nabij het Antonius Ziekenhuis en in mei dit jaar nabij winkelcentrum de Kauwenhof in de wijk de Doorslag. Het gevolg was forse materiële schade omdat er niet alleen een aanrijding plaatsvond, maar de trams vervolgens ook ontspoorden.
De oorzaak ligt in alle drie gevallen bij het rijgedrag van de automobilisten die door het rode licht reden bij de kruising met de trambaan. Dit blijkt uit onafhankelijk onderzoek in opdracht van de provincie Utrecht die verantwoordelijk is voor het beheer en de veiligheid van het tramsysteem.
De onderzoeksrapportages zijn door Gedeputeerde Staten samen met een begeleidende informatiebrief toegezonden naar Provinciale Staten. Lopende dit onderzoek heeft de provincie in overleg met vervoerder U-OV een snelheidsbeperking ingesteld op alle kruisingen van de trambaan in Nieuwegein. De trams passeren de kruisingen momenteel met 20 km p/u. De normale snelheid was hier 40 km p/u.
Verwijtbaar rijgedrag
Het onderzoeksbureau heeft op verzoek van de provincie Utrecht gekeken of er een samenhang is tussen deze drie veiligheidsincidenten. De conclusie is dat in alle gevallen sprake is van verwijtbaar rijgedrag door de betrokken automobilisten. In verschillende omstandigheden en door diverse oorzaken hebben de drie automobilisten het verkeerslicht en de naderende tram genegeerd. De verkeerslichten op de kruisingen functioneerden goed, evenals de seinen voor de trambestuurders. De trambestuurders hielden zich bij het naderen van de kruising ook aan het seinbeeld en aan de baanvaksnelheid maar zij konden ondanks de noodstop die werd ingezet een aanrijding niet meer voorkomen.
De ontsporingen werden veroorzaakt door de zijdelingse impact van de auto op de tram. Deze werd geraakt net achter de cabine en vlak voor de eerste wielen van de tram. Vanwege de lengte tussen de neus van de tram en het voorste wielstel trad een hefboomeffect op, waardoor de auto’s de trams uit het spoor reden. De onderzoekers concluderen dat de trams onder deze omstandigheden waarschijnlijk ook zouden zijn ontspoord wanneer de voertuigen langzamer hadden gereden. Ook met andere trams van een vergelijkbaar type zou dit waarschijnlijk zijn gebeurd. Doorslaggevend was de snelheid en het gewicht van de auto’s die zich op deze bewuste plek in de tram boorden.
Extra attenderende acties
De incidenten zijn in gang gezet door het gedrag van verkeersdeelnemers die zich niet aan de regels hielden en door rood reden. Samen met de betrokken gemeenten Utrecht en Nieuwegein, die de kruisingen van de trambaan beheren, zal de provincie in deze richting passende maatregelen uitvoeren. Acties bedoeld om weggebruikers te attenderen dat zij de trambaan naderen, waren al voordat deze aanrijdingen plaatsvonden door de provincie voorbereid. Deze zullen versneld worden uitgevoerd. Voorbeelden zijn het bijplaatsen van waarschuwingsinstallaties bij de kruisingen van de trambaan en een proef met lichtsignalering. Specifiek voor kruisingen die niet met slagbomen zijn beveiligd zal het trambedrijf van de provincie samen met de gemeenten Utrecht en Nieuwegein een afwegingskader opstellen. Dit kader dient als meetlat voor extra acties die vanaf medio 2022 zullen worden uitgevoerd.
Vijf miljoen schade aan trams
Vijf trams zijn door deze aanrijdingen ernstig vernield. De reparatieschade bedraagt circa 5 miljoen euro. Onduidelijk is nog of de voorste tram die in maart 2021 bij stadion Galgenwaard werd aangereden hersteld kan worden of total loss moet worden verklaard. De provincie Utrecht voert een juridische procedure om de kosten te verhalen op de verzekeringsmaatschappij van de partij die verantwoordelijk is voor deze schade. Om de technische reserve van de tramvloot te vergroten, is voordat deze incidenten plaatsvonden al een bestelling geplaatst voor vijf nieuwe trams. Deze trams zullen in de periode tot zomer 2022 binnenkomen en zo snel mogelijk worden ingezet voor de dienstregeling.
Voor kortetermijnmaatregelen aan de kruisingen van de trambaan heeft de provincie Utrecht 750.00 euro gereserveerd.
