Net zoals damesmode zijn bestuur en gemeentepolitiek onderworpen aan nieuwe inzichten, die een toepassing en/of gebruikers zoeken. Eén van de trends op overheids-mode-gebied is het fenomeen regie-gemeente. Een regie-gemeente besteedt zoveel mogelijk uitvoerende taken uit aan anderen, maar bepaalt wel wat het mag kosten en wat er geleverd moet worden. Het is een soort van systematisch uitbesteden en dat uitbesteden kan aan bedrijven (zoals onderhoudsbedrijven), aan gesubsidieerde instellingen (zoals de bibliotheek) of aan samenwerkingsverbanden van gemeenten (zoals de vuilnisophaaldienst). Belangrijk verschil is dat het werk bij uitbesteden niet door ambtenaren gebeurt, maar door mensen met slechtere arbeidsvoorwaarden, die daardoor vaak goedkoper zijn. In de praktijk wordt er al veel uitbesteed door gemeenten (vaak via langlopende contracten), maar dat gaat niet altijd vlekkeloos.
De rekenkamercommissie heeft er onderzoek naar gedaan (‘Balanceren tussen sturing en afstand’) en recent waren er problemen met Veerhuis, de Baten, Megagein, bouwpartners in de binnenstad, enzovoorts, enzovoorts. Bovendien heeft ooit de gemeenteraad een uitbestedingbeleid proberen vast te stellen, maar daarvan is niets meer terug te vinden. Aan het uitbesteden zitten voordelen. Het kan goedkoper zijn (omdat dienstverleners door hun omvang schaalvoordelen hebben of omdat hun loonkosten lager zijn). En dienstverleners kunnen, vanwege hun specialisatie en ervaring, een betere kwaliteit leveren.Nadelen kan uitbesteden ook hebben. De communicatielijnen worden langer, zodat het snel inspelen op onverwachte situaties lastig is. Bovendien kan er nu niets meer ‘tussendoor’; voor alle extra werk komt nu een rekening. Bij uitbesteding moet precies vastgelegd worden wat er moet gebeuren, wat de kwaliteit daarvan moet zijn en dat moet ook gecontroleerd worden. Niets is vanzelfsprekend. Daarboven moet afgesproken worden wat er gebeurt bij onverwachte gebeurtenissen (bijvoorbeeld het afbranden van het gebouw De Baten) of wie voor de schade opdraait als de vraag sterk terugvalt (zoals minder abonnees bij de bieb).Interessante vragen zijn of Nieuwegein geschikt is om regie- gemeente te worden en wat dat aan voordelen (in de vorm van kostenbesparingen en kwaliteitsverbeteringen) gaat opleveren. Vreemd genoeg vind ik nergens een sterkte- zwakte-analyse van de activiteiten of van de organisatie van de gemeente. Bovendien wordt geen inzicht gegeven in de eigen kostenstructuur en de geleverde eigen kwaliteit.Het gaat straks lastig worden om te beoordelen of uitbesteden beter is. Zelfkennis is geen deugd van onze gemeente. Bovendien betwijfel ik – naar aanleiding van de vele conflicten en rechtzaken – de wil tot samenwerking van de gemeente. En ik vind dat bij uitbesteding het nodig is evenredig in de overhead en de huisvesting van de gemeente te snijden om de bezuinigingen te realiseren. Ook daarover horen we niets. Integendeel, binnenkort betrekt men nieuwe, peperdure huisvesting. En de gemeenteraad speelt – zoals gebruikelijk – geen rol van betekenis.