Na de verplaatsing in 2003 van de Poldermolen Oudegein van de oorspronkelijke plek direct ten zuiden van de Henkel fabriek naar het Natuurkwartier, was er geen geld meer de molen weer op het water aan te sluiten. De molen stond wel aan de Doorslag, maar had geen verbinding met de parksloten. Vandaag is hierin officieel verandering gekomen.
Tijdens officieel opening ontving de stichting ontving uit handen van de president van de Lions Nieuwegein Edwin van Straaten een mooie oorkonde met daarop het bedrag van € 1.150.- voor de Kleine Oudegeinsche polder. ‘Het bestuur was natuurlijk blij verrast met dit prachtige startbedrag voor de kleine Oudegeinsche polder. Een fantastische start voor onze crowdfunding actie!’ aldus de voorzitter van de Stichting Poldermolen Oudegein, Leny Smit.
Leny Smit: ‘Vandaag is het project ‘de maalvaardige molen’ afgerond. Door het in werking stellen van het scheprad van de poldermolen Oudegein heeft de molen zijn oude functie weer terug.’
Zes jaar geleden nam een werkgroep van enkele inwoners samen met de direct betrokken organisaties het initiatief om de oude poldermolen zijn functie terug te geven: zorgen dat we droge voeten houden! De werkgroep onderzocht de situatie en ontwierp een plan waarbij de molen niet alleen weer water kan uitslaan op de Doorslag, maar vooral ook water door het park laat circuleren.
Versleten gemaal
Het gemaal achter in het park bleek versleten en moest er een nieuw gemaal komen. Vanwege de klimaatveranderingen met de heftige regenbuien en de warmere droge zomers, vond het waterschap De Stichtse Rijnlanden het gewenst het nieuwe gemaal naast de molen aan de Doorslag te plaatsen. ‘En daarmee kreeg de molen ook haar parkwaterverbinding! Want via de Doorslag en de Hollandsche IJssel wordt veel water gepompt naar Midden-Nederland, zowel om verdroging tegen te gaan als ook om eventueel het teveel aan water snel af te voeren’ aldus Smit.
Convenant
Nadat de initiatiefnemers in 2016 een burgerinitiatief waren gestart stelde de gemeenteraad van Nieuwegein geld beschikbaar, vooral ook om de verbinding met het park te realiseren. In 2018 tekenden de gemeente Nieuwegein, Het Utrechts Landschap (als beheerder van de Oudegeinse poldermolen) en het waterschap de Stichtse Rijnlanden een overeenkomst waarin ze beloofden hun uiterste best te doen de molen weer maalvaardig te maken! ‘En men heeft woord gehouden!’
Stichting Poldermolen Oudegein
De werkgroep van 2015 heet sinds oktober 2020 de Stichting Poldermolen Oudegein. Deze stichting wil dat de molen een levende getuige zal zijn van het verleden, en tot in lengte van jaren zal functioneren! Maar daarnaast wil de stichting vooral vertellen over het belang van de polder voor westelijk Nederland en de rol van de poldermolen (en tegenwoordig het gemaal) daarin. ‘En we doen dat met Leven van de wind, een educatieve documentaire over het waarom van de poldermolen’ aldus Leny Smit.
Leven van de wind en de kleine Oudegeinsche polder
Smit: ‘In het Natuurkwartier wordt een educatieve mini-polder aangelegd, een soort van ‘molenspeeltuin’, gericht op de jongere en oudere jeugd; De kleine Oudegeinsche polder. En wel zoveel mogelijk samen met het onderwijs! Een heel kleine polder die je zelf onder water kunt zetten en ook zelf weer droog kan malen met het molenscheprad. En komt ook een sluisje in dat bediend kan worden. Last but not least zijn er ook nog voorbeelden van klimaatadaptatie in het project in de kleine Oudegeinsche polder. De minipolder zal vooral worden ingezet voor het onderwijs, maar ook regelmatig worden opengesteld voor publiek.’
De historie van de molen
De geschiedenis van de polderbemaling in dit gebied gaat terug tot 1534. Dat blijkt uit een kroniek van 1584 over het klooster Nazareth in het stadje Het Gein. De kroniek vermeldt de oorspronkelijke standplaats van een molen ‘aende Yssel’, nabij de huidige Doorslagbrug. De molen bemaalde het gebied tussen Doorslag, Nieuwe Vaart en Fokkesteeg, oftewel de Jutphase polder Oudegein (75 hectare).
De molen is in 1627 vervangen door een nieuwe. Dat gebeurde in 1667 weer, maar toen omdat de polder Oudegein werd samengevoegd met de Vreeswijkse polder De Wiers Beneden de Vaart. De nieuwe, grotere molen, die een gebied ging bemalen van 211 hectare, is de molen van nu.
Bijna drie eeuwen lang heeft de molen de nieuwe gecombineerde polder bemalen. Pas in 1945 was het afgelopen met het malen op de wind, waarna de molen (inmiddels in handen van de Stichting De Utrechtse Molens) in 1982 wegens bouwvalligheid werd stilgezet. Wiekenkruis en bovenhuis werden er af gehaald. Omdat de molen door nieuwe, hoge bebouwing nog maar weinig wind kon vangen is deze in 2003 verplaatst naar het Natuurkwartier en in 2021 eindelijk weer maalvaardig!.
