Op de helling bij Museumwerf Vreeswijk ligt sinds begin juli de Victoria Regia. Met een rechte doos op een oud scheepscasco is zij het prototype van een traditioneel woonschip. Toch loopt menigeen aan haar voorbij. Zo niet de Historische Vereniging Haastrecht en nieuwe eigenaar Guus Bening. De Victoria Regia is een woonschip met een streekgebonden verhaal.
Woonschip Victoria Regia, regionaal erfgoed op de helling bij Museumwerf Vreeswijk
Victoria Regia, vernoemd naar de grootste en indrukwekkendste waterleliesoort, heeft een vaste plek in een smal insteekhaventje in Haastrecht, haaks op de oude rivier de Hollandse IJssel. De laatste jaren lag de woonboot er onbewoond en stil. Terwijl het bladerdak boven het woonschip groeide, daalde de staat van onderhoud. Dit was een doorn in het oog van de jonge architect Guus Bening. Als kind droomde hij ervan te wonen op deze boot. Nadat het dak na langdurige lekkage door verrotting was ingezakt, trok Guus de stoute schoenen aan. Hij kocht de Victoria Regia van zijn vader en repareerde het dak. Maar niet alleen het dak bleek in slechte staat…
Cultuurhistorisch erfgoed
De Victoria Regia is niet zomaar een woonboot. Zij is er één met een streekgebonden verhaal. Vergroeid met de regio is het alweer lang geleden dat zij haar intrek nam in de insteekhaven. In De Havekedrechter – Scheepvaart in en om Haastrecht (2010), uitgegeven door Historische Vereniging Haastrecht, staat het volgende over haar te lezen: “Wanneer ik naar Gouda fiets, kijk ik altijd even naar een woonboot die wat verscholen ligt in de voormalige turfhaven van Haastrecht” …. “Rond 1950 kwam in dit insteekhaventje een woonboot te liggen: de Victoria Regia (bloemennaam). De verbouw tot woonboot werd in opdracht gedaan van Paul Keijzer, die hem voor zijn dochter kocht.”
Victoria Regia jaren geleden op haar plek in het Haastrechtse insteekhaventje (Foto: Rob Anders)
Auteur Rob Anders vervolgt het artikel met een beschrijving van het scheepstype van de IJsselaak dat speciaal was ontworpen voor de vrachtvaart over de Hollandse IJssel. Het genoemde insteekhaventje leidde ooit naar het J.P. Smitsgemaal dat in 1929 ophield te bestaan. Het verhaal gaat dat de kolen voor dit stoomgemaal werden vervoerd door een IJsselaak, de latere Victoria Regia… In cultuurhistorisch opzicht ligt het woonschip dus op de juiste plaats.
Gestript
Guus’ passie voor de woonboot uit zijn jeugd is groot. Terwijl velen hun oude woonschepen achteloos vervangen door drijvend beton, vecht Guus vastberaden voor het behoud. Opgebouwd rond 1950 bevat de Victoria Regia restanten van stijlelementen als een erker, glas-in-loodramen, paneeldeuren en een kastje van de kenmerkende Piet Zwart-Bruynzeelkeuken. Het zijn die details waar Guus helemaal voor gaat en het woonschip zo karakteristiek maken.
Omdat de staat van de opbouw niet best was, moest Guus zijn woonschip eerst strippen. Inmiddels bouwt hij weer op. Zo zijn kozijnen en muren grotendeels vervangen en is er een vaste kast met -uiteraard- oude en nieuwe panelen geplaatst. Trots showt Guus de oude, gerestaureerde schuifdeuren met glas-in-lood die hij onlangs heeft ingehangen en wijst hij op de nieuwe dubbelglasruiten die klaarstaan. Maar dan glijdt er een zorgelijke trek over Guus’ gezicht. Ondanks dat hij op de goede weg is, heeft hij voorlopig verdere activiteiten stilgezet. Guus stuitte een tijdje terug op een lek.
Het casco blijkt vooral op de wind/waterlijn flinterdun. Dat komt doordat de Victoria Regia de afgelopen twintig jaar niet voor onderhoud uit het water is geweest.
Guus beseft dat je niets hebt aan een puike opbouw als het drijvende fundament een wrak blijkt te zijn. Op de helling bij de Museumwerf breekt binnenkort het uur der waarheid aan: is Victoria Regia’s voortbestaan haalbaar of niet…. Victory or die!
