Vorige week gaf ik commentaar op het boek van de heer van Mourik die tamelijk negatief over ambtenaren schreef. Zo zonder nuances ben ik dan altijd geneigd hen te verdedigen, vooral wanneer de aanval komt van iemand die met zijn aanval geld denkt te verdienen. Ook schreef ik dat een beetje meer dynamiek geen kwaad kan. Ik denk dat daar nog wat uitleg over geven op zijn plaats is.
Het is in dit soort kaders goed om de ambtelijke activiteiten wat genivelleerd te bezien. Immers er zijn ambtenaren die elke dag bezig zijn onze stad schoon te houden, of paspoorten af te leveren, of informatie te verstrekken. Wanneer dat niet goed gaat zie ik het als een management probleem. Het stimuleren en motiveren van mensen is een kunst maar niet echt moeilijk, vooral wanneer het om uitvoerende taken gaat!
Wanneer het om strategieën en het ontwikkelen van plannen gaat, komen er andere zaken om de hoek. Vooral organisatorische aanpassingen zoals die door vernieuwing van wetgeving en verandering van regels veroorzaakt worden, brengen een scala van problemen met zich mee. De kern van de zaak pakken en daar zo mee omgaan dat de organisatie goed volgt, is een bijzondere opgave. Werkzaamheden verdwijnen of veranderen. Functies wisselen. Andere disciplines dienen zich aan. Opeens moet iedereen weer opleidingen volgen en activiteiten gaan ondernemen die niet tot de oorspronkelijke taakvelden behoren. Dat is allemaal een stuk gecompliceerder dan binnen het bestaande stramien efficiënter te werken.
In deze tak van sport zijn overheden niet zo goed. Ten eerste zien ze van de bomen het bos niet. Het is niet voor niets dat Balkenende vermindering van de administratieve lastendruk als een van de speerpunten van beleid heeft, met een hoog ambitiegehalte. En het is ook niet voor niets dat er weinig gebeurt. Immers wanneer je ergens begint te duwen valt het hele kaartenhuis van regels en voorschriften in elkaar. Daarbij komt dat alle mooie zaken die de Tweede Kamer bedenkt, nog eens dwars door de bestaande problematiek heen loopt. Je zou ze daar moeten voorschrijven dat er bij elk nieuw voorstel meteen aangegeven wordt hoeveel oude zaken afgeschaft kunnen worden.
Ten tweede gebruiken lokale en andere overheden de bestaande complexiteit ook om zich achter te verschuilen, teneinde via langzaam aan dan breekt het lijntje niet, stapje voor stapje te veranderen. Een mooi voorbeeld is de Rekenkamer. Zo’n twee jaar geleden had GroenLinks een aardig idee, aangevuurd door de steeds veranderende bedragen van het Binnenstadsproject van Nieuwegein. Rekenkamer, dat moest er komen en is trouwens verplicht binnen het Dualisme. Via studie of het niet gezamenlijk kon, en een aantal vergaderingen, zijn we nu eindelijk zo ver. Een half jaar voordat het verplicht wordt heeft Nieuwegein een rekenkamer. Wetende dat zo’n instituut met een beetje geluk zichzelf vele malen terug verdient, vraag je je af waarom dat dan zo lang moet duren. Is er angst bij het management van onze stad dat er te veel in de keuken gekeken gaat worden?
Het aantal vergissingen in de laatste 18 maanden is niet gering. Hoe het precies gebeurd is blijft verborgen. Dat maakt ook niets uit. De hoogste persoon in de organisatie is altijd verantwoordelijk. De fouten zijn in eerste instantie een bewijs dat er gewerkt wordt. Het probleem is hoe er vermeden wordt om die fouten opnieuw te maken! Dat probleem ligt niet bij de uitvoerders maar bij het management team en de leiding daarvan. De politiek wordt geacht om daar druk op te houden. Dat is in Nieuwegein niet gelukt. In feite is de raad het commando kwijt! Wanneer dat gebeurt moet je dus eerst jezelf in de spiegel bekijken. En dan besluiten hoe de raad het primaat terug krijt. Immer het is niet voldoende om het te roepen. Het moet ook waargemaakt worden.
Dat zal pas lukken na de volgende verkiezing. De huidige club kan het niet en leert het in een jaar tijd ook niet meer. Jammer. Onze stad had veel beter kunnen reilen en zeilen. Dat is niet de schuld van ambtenaren. Dat is de schuld van de politiek. Die zijn verantwoordelijk! Maar mensen van deze stad wanneer die stad u iets aangaat en iets voor u betekent, ga dan wel stemmen en beter nog, meldt u aan om mee te doen in de politiek. Het is te belangrijk om de stad alleen aan de politici over te laten!
Herman Troost
