Willeke Stadtman, oud-columniste van De Digitale Stad Nieuwegein (pen.nl), schreef een boek over de impact van de foute keuze van haar vader in de oorlog. Het boek, een familiegeschiedenis, verscheen in 2016 bij Atlas Contact onder de titel ‘Op voet van oorlog.’
Het laat zien wat de uitwerking is op het gezin waarin zij als oudste van vier kinderen opgroeide. Wat het betekent om te leven met het label ‘fout’. Hoe het haar vader niet lukte om met dat label om te gaan. Hoe de oorlog voortwoedde. Over het huiselijk geweld. Hoe het gezin bijna letterlijk op voet van oorlog leefde met het verleden zoals het verleden op voet van oorlog leefde met haar vader, die twintig was toen de oorlog eindigde en die nooit begrepen heeft waarom hij zo zwaar gestraft is. Op 1 maart 1949 kwam hij vrij. Maar echt vrij heeft hij zich nooit gevoeld.
Begin dit jaar werd Willeke naar aanleiding van haar boek benaderd door de NOS die voornemens was om een documentaire te maken over twee kinderen van foute vaders, uit te zenden op 4 mei. Na enige aarzeling (‘waarom op 4 mei?’) besloot ze mee te werken. In de documentaire wordt ook Rob Riphagen geportretteerd. Hij is de zoon van Dries Riphagen, een beruchte oorlogsmisdadiger die na de oorlog via Spanje naar Argentinië vluchtte en in mei 1973 in Zwitserland overleed.
In 1997 verscheen een boek over Riphagen, en in september 2016 schitterde Jeroen van Koningsbrugge als Riphagen in de gelijknamige film. Rob Riphagen is nu 72, en nog elke dag bezig met de oorlog.Willeke en Rob hebben elkaar tijdens de opnamen niet ontmoet.
Willeke vertelt tegenover onze redactie: ‘Het meewerken aan de documentaire was een intensief proces: vijf draaidagen op verschillende locaties. Beschreef ik in het boek als toeschouwer wat zich afspeelde in ons gezin, nu moest ik vertellen hoe het voor mijzelf was geweest. Hoe het voelde als je midden in de kamer op een stoel de gruwelijke heldenverhalen van je vader moest aanhoren. En ik had helemaal geen gevoelens, daar was geen plaats voor. Ik moest vooral zorgen dat het geweld thuis niet escaleerde, ik was letterlijk een toeschouwer, een bemiddelaar geworden. Ik moest mijn zusje en broertjes uit de wind houden, zij waren zoveel jonger dan ik.’
‘Tijdens de laatste draaidag was mijn zus Karin er ook bij. Dat was prettig. We werden samen gefilmd bij ons ouderlijk huis en op de Ginkelse hei.’
Willeke Stadtman met haar zus op de Ginkelse hei
De documentaire wordt uitgezonden op 4 mei op NPO 2 om 21.05 uur. Willeke: ‘Spannend: ik zit straks net als andere Nederlanders voor de buis te kijken naar een documentaire die ik niet eerder heb gezien.’
Eén van de draaidagen bij het monument aan de Nedereindseweg in Nieuwegein