Vierhonderd jaar geleden brak de Lekdijk door bij Tull en ’t Waal (Houten). Het water stond binnen een paar dagen tot in de grachten van Amsterdam. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft een fietsroute ontwikkeld die leidt langs nog zichtbare sporen van de dijkdoorbraak. De route van 54 kilometer is gratis af te halen op verschillende adressen in Houten, Utrecht en Nieuwegein. In Nieuwegein kan dat bij de bieb in City, buurtplein Zuid en Fort Vreeswijk.
izi-TRAVEL
De fietsroute is te volgen via de izi-TRAVEL-app. Download de izi-TRAVEL-app op je smartphone uit je appstore en zoek op ‘dijkdoorbraak Utrecht’. Volg bij het fietsen de route op de kaart. Bij elk routepunt krijg je een waarschuwing. Stop om de toelichting op het punt te lezen of te beluisteren, en bekijk de foto’s, filmpjes of animaties.
Waterbewustzijn vergroten
“Weinig inwoners van ons gebied weten hoe hoog bij hen het water komt als de Lekdijk doorbreekt en wat ze in dat geval zouden moeten doen”, zegt Willem van der Steeg, hoogheemraad voor onder andere waterbewustzijn en cultuurhistorie. “Vandaar dat we de historische gebeurtenissen van 1624 aangrijpen om hier extra aandacht aan te besteden. Want als de Lekdijk bij hoogwater nu doorbreekt, kan het water nog steeds tot Amsterdam komen.”
Onder de obligatie uit 1648
Eeuwigdurende obligaties
Op de tijdlijn van de gebeurtenissen in 1624 is te zien wat de voorgangers van het huidige waterschap allemaal deden om de dijk te dichten. Het toenmalige Hoogheemraadschap Lekdijk Bovendams gaf dat jaar ook meer dan vijftig eeuwigdurende obligaties uit om de reparatie van de dijk te financieren. Op één daarvan betaalt De Stichtse Rijnlanden nog steeds rente uit. Het is de oudste nog rentegevende obligatie ter wereld.
De dijkdoorbraak van 1624
Het nieuwe jaar van 1624 is nog maar net begonnen of de dijk breekt door bij Tull en ’t Waal. Door het kruiende ijs stuwt het water in de Lek zo hoog op dat de druk op de dijk te groot wordt en bezwijkt. Het is al de tweede keer dat de dijk hier bij het Oud-Slijkerveer doorbreekt. Eerder gebeurde dat al in 1496.
De wielen bij Tull en ’t Waal aan de Lekdijk
Al snel staat de hele omgeving van Utrecht en het gebied tussen de Hollandsche IJssel en Woerden onder water. De kades van de Wiericke, tussen Woerden en Gouda, houden het water nog even tegen, maar als ook die bezwijken stroomt het water door tot aan Rotterdam, Delft en Leiden. De ramp in het westen van Utrecht en Holland is groot. Vee verdrinkt en ook huizen komen onder water te staan. In Woerden wordt een dam gelegd om het water af te leiden richting Amstelland, maar dat kunnen de sluizen in de Amstel niet aan en al snel staan delen van Amsterdam blank.
Met man en macht wordt gewerkt aan een ringdijk om het wiel achter de weggeslagen dijk. Het weer is onstuimig en het vriest. Het dijkleger dicht het laatste gat door schepen gevuld met zand en stenen te laten zinken.
Op 6 maart 1624 dooit het en breekt de nieuwe ringdijk weer door. Het water stroomt opnieuw richting Jutphaas. Dit keer wordt de ringdijk wel snel gedicht.
Om het herstel van de dijk te bekostigen, geeft Hoogheemraadschap Lekdijk Bovendams eeuwigdurende obligaties uit. Eén van die obligaties is nu in bezit van de New York Stock Exchange. Het is de oudste obligatie ter wereld waarop nog steeds rente wordt uitbetaald – door de rechtsopvolger van het vroegere hoogheemraadschap, namelijk De Stichtse Rijnlanden! Maar liefst 15 euro.
Hoewel er bijna vierhonderd jaar van dijkversterkingen voorbij zijn, en de Lekdijk meters hoger en sterker is, kan het water bij een dijkdoorbraak nog steeds tot Amsterdam komen.
Door klimaatverandering zullen er vaker en langere perioden van hoogwater voorkomen. Ook weten we door betere technieken, dat de Lekdijk kwetsbaarder is voor piping (water dat onder de dijk door sijpelt) dan we dachten. Het werk aan de dijk is nooit af…..we zullen de dijk moeten blijven versterken.
Blijft jouw huis droog na een overstroming?
Hoewel de Lekdijk de afgelopen eeuwen meerdere keren versterkt is, kan bij een dijkdoorbraak het water nog steeds tot Amsterdam komen. Die kans is klein, maar de gevolgen enorm: dodelijke slachtoffers en een miljardenschade. Daarom versterken we de Lekdijk en bereiden we ons, samen met crisispartners, voor op de kleine kans dat de dijk toch doorbreekt. Weet jij of jouw huis droog blijft na een grote overstroming? En wat je dan moet doen? Tik je postcode eens in op overstroomik.nl, en bekijk wat dit voor jou betekent!
