Vorige week schreven we over het financiële beleid van de Rijksoverheid. Tevens over de door de Rijksoverheid opgelegde vrijheidsbeperkingen in de lastenverzwaring die gemeenten hun burgers willen opleggen. Het kabinet heeft plannen om de gemeentelijke vrijheid gevoelig in te perken door de voorgenomen afschaffing van de OZB voor gebruikers van woningen. De financiële verhouding tussen Rijk en gemeenten in ons land is gebaseerd op de basisgedachte dat vergelijkbare gemeenten in dezelfde uitgangspositie dienen te worden gebracht om hun burgers een gelijkwaardig voorzieningenniveau te kunnen bieden.
Of dat gebeurt is de autonome keuze van de lokale partijen.Dat wil zeggen dat er dus verschillen bestaan tussen gemeentelijke voorzieningen.Hoe wordt aan deze basisgedachte vorm gegeven? Gemeenten krijgen een uitkering uit het gemeentefonds die rekening houdt met de structuurkenmerken van de onderscheiden gemeenten. Hoe meer kosten een gemeente heeft om dezelfde uitgangspunten te kunnen handhaven, hoe hoger de uitkering van het gemeentefonds wordt. Hoe hoog dat bedrag uiteindelijk wordt is afhankelijk van de mogelijkheden die de gemeente heeft om belasting van de eigen burgers te heffen en wordt dan via ingewikkelde maatstaven berekend. Heeft een gemeente meer mogelijkheden om de burger te belasten dan een gemeente die hiervoor geen mogelijkheden heeft, dan moet de betere uitgangspositie met een negatieve correctie, dus lagere uitkering uit het gemeentefonds, worden gecorrigeerd. Daarbij wordt gekeken naar de belastingcapaciteit van de gemeente en dat is iets anders dan de feitelijke opbrengst van de lokale belastingen.
De totale waarde van het onroerend goed in een gemeente wordt vermenigvuldigd met een rekentarief dat voor alle gemeenten hetzelfde is. De uitkomst van die som is de theoretische belastingcapaciteit van een gemeente en dat bedrag wordt in mindering gebracht op de uitkering uit het gemeentefonds, Het gaat dus om een genormeerd bedrag.
Zoals gezegd de OZBheffing moet worden teruggebracht naar het niveau van 2002. Maar deze OZB heffing heeft verder geen invloed op de bijdrage uit het gemeentefonds. Wel dient de gemeente op een andere wijze de korting op de OZB bijdrage, n.l. het verschil opbrengsten 2004 vs 2002 ,op één of andere wijze zelf te compenseren. En dat betekent in eenvoudige termen – de burger moet bloeden.
Doet de gemeente als organisatie mee met bijdragen aan de kortingen?
Organisatie. Organiseren is “iets zodanig regelen dat de verschillende onderdelen van iets (zaak/bedrijf/organisatie) een systematisch geheel vormen”. Goed samenwerken dus in de structuur, de hiërarchie, de administratieve organisatie, de financiële onderbouwing ervan en de onderlinge communicatie.
Hoe vreemd zitten organisaties en bedrijven tegenwoordig echter in elkaar. Externe adviesbureaux sluipen de organisaties binnen, doordat de gedachte speelt dat organisaties nog beter dan beter kunnen functioneren. Maar we raken als verantwoordelijken hierdoor zelf het zicht op het functioneren volledig kwijt.
Het lijkt erop dat we het met opdrachtgevers moeten doen die zelf niet van wanten weten. We worden door steeds uitgebreider, steeds detaillistischer, jaarverslagen met onnoemelijk veel cijferreeksen voorzien, maar weten geen van allen of die organisatie nu wel gezond is. Hoe massaler de papierbergen, hoe onoverzichtelijker de organisatie ondanks die schijntransparantie. Verklaring? De economischer teruggang, de recessie dus, de haperende omgevingsdynamiek, mogelijk de slechte voorbereiding voor het geven van opdrachten, te weinig aandacht voor de gevolgen van bepaalde besluiten, het niet samenwerken van afdelingen en dus te weinig onderlinge communicatie met de verstrekkende gevolgen van dien. Gefocust op eigen belang wordt het totaal verwaarloosd.
Herman Troost
