Vrachtwagens komen een groot deel van de Utrechtse binnenstad niet meer in of zorgen voor schade aan de grachten. Op de Liesboshaven proberen ondernemers dit probleem op te lossen door het creëren van een regionale hub voor vervoer over water. De initiatiefnemers van Cityport of Utrecht hebben er nu twee weken varen opzitten voor een specifiek proces om hem proces te kunnen optimaliseren.

De initiatiefnemers willen terug naar de oude manier waarop stadslogistiek ooit was georganiseerd, namelijk over water. “Van alles dat zwaar woog, ging níets over land”, benadrukt initiatiefnemer Frank Ardesch. De Utrechtse werfkelders diende vroeger als een twee kilometer lange stadshaven, met volgeladen schepen en hijskranen. Sinds 1996 is de bier- en afvalboot van de gemeente Utrecht actief in de binnenstad. “Het huidige initiatief is aanvullend hierop, de markt is er nu ook klaar voor”, zegt Ardesch.

Hij hoopt dat langs de wateren in Utrecht en Nieuwegein straks een aantal microhubs ontstaan: plekken waar schepen bijvoorbeeld bouwmateriaal of horecaspullen kunnen op- en afladen. Op de Liesboshaven zijn alle benodigde duurzame voertuigen beschikbaar en extra materieel indien nodig snel verkrijgbaar. Maar Cityport of Utrecht kan niet alles alleen, weet Ardesch. Het is daarom belangrijk om samen te werken met partners zoals de gemeente Nieuwegein en de haven in Lage Weide. Het doel is om uiteindelijk vrijwel continu te varen in een systeem van meerdere hubs in de regio.

Lawaai, schade, opstoppingen
Normaal gesproken worden de steden bevoorraadt met behulp van vrachtwagens. Alleen deze zorgen voor opstoppingen, vervuilende uitlaatgassen, lawaai en schade aan de historische Utrechtse binnenstad die niet is gebouwd op vrachtwagens. Cityport of Utrecht wil een extra optie aan het logistieke systeem toevoegen: waarbij lokale hubs met behulp van vooral elektrische boten goederen aan de stad Utrecht en Nieuwegein wil leveren en weer ophalen. Goederen komen op de Liesboshaven samen, worden daar gebundeld en vervolgens over het water getransporteerd.

Het gaat nadrukkelijk om een aanvulling aan het vervoer over land: “Het moet gaan om een combinatie van, want met alleen watertransport kom je er niet”, zegt Ardesch. Hij benadrukt dat het de bedoeling is dat de vrachtwagens en schepen die in Nieuwegein schepen komen vullen en legen in de toekomst ook op waterstof of elektriciteit dienen te rijden dan wel varen om zo de gehele logistieke keten te verduurzamen.

Enorme bouwopgave
De initiatiefnemers gaan in het begin vooral aan de slag met bouwbedrijven. Dat is praktisch, want op de heenweg kunnen schepen bouwmaterialen meenemen en op de terugweg afval. “Deze stromen zijn voor ons het meest logisch en interessant”, zegt Ardesch. “Het pas het best bij de grote bouwuitdagingen waar de regio Utrecht voor staat”, zegt hij. En daar komt nog bij dat zwaardere vrachtwagens tegenwoordig op veel plekken in Utrecht niet meer mogen komen.

Toch zijn andere (afval)stromen in de toekomst ook interessant, denk aan de horeca, retail en pakketjes. En bijvoorbeeld Hoog Catharijne is tegenwoordig goed bereikbaar vanaf het water; dit schept mogelijkheden.

Samenwerking
Cityport of Utrecht is een coalitie van van publieke en private samenwerkingspartners die een duurzame logistiek voor de regio Utrecht wil neerzetten. “Onze partner en mede-oprichter Van Hees heeft al vijf generaties aan ervaring in de waterbouw, dus wij doen in die zin niets nieuws.” Alleen de elektrische trekboot voorop was vroeger een diesel en we verzamelen het nu op een hub.

Deze hub werkt alleen in samenwerking met partners in de regio, want Nieuwegein is een onderdeel in een hele schakel. “We hebben het afgelopen jaar keihard samengewerkt met onze partners bij de gemeente Utrecht en Nieuwegein, Rijkswaterstaat en de provincie Utrecht. Alleen komen we er niet!”, stelt Ardesch. Verschillende private en publieke partijen moeten met elkaar samenwerken om efficiënt transport over water mogelijk te maken. Van vergunningen tot aan de bereikbaarheid van sluizen binnen en buiten de provincie.

Rudy Negenborn, hoogleraar maritieme en transporttechnologie aan de Technische Universiteit Delft: “Door dit soort initiatieven leren we hoe we beter gebruik kunnen maken van de beschikbare transportcapaciteit over water; hoe infrastructuur aangepast moet worden om het duurzaam (elektrisch) varen in de toekomst mogelijk te maken; en ook hoe we transportvraag als geheel het beste over de verschillende (weg, water, spoor) verbindingen kunnen verdelen.”

Anders denken
Volgens de initiatiefnemers moeten we anders leren denken. “We zijn gewend aan een vrachtwagen die voor de deur parkeert. Nu leren we chauffeurs hoe die (afval)containers op een boot neerzet”, zegt Ardesch. Hij wijst naar vier containers als die in de haven op een boot worden gezet. “Normaal gesproken zijn dat negen vrachtwagenritjes”, zegt hij. Hij hoopt dat bouwbedrijven in de toekomst gaan samenwerken door gezamenlijke plekken te creëren waar continu bouwafval kan worden opgehaald. “Dan heb je het dus over meerdere microhubs die ontstaan en weer verdwijnen”, zegt hij.

Waarom Nieuwegein?
De Liesboshaven is de enige haven binnen de sluizen van de stad Utrecht, en dus de enige haven op hetzelfde waterniveau als de binnenstad van Utrecht. Dat maakt een snellere levering van goederen mogelijk. De locatie is goed bereikbaar vanaf de snelweg en over het water via het Amsterdam-Rijnkanaal en het Merwedekanaal.

Vanaf de haven ben je snel in het centrum van Utrecht of Nieuwegein. En de vraag naar (bouw)goederen neemt toe, want Utrecht en Nieuwegein groeien beide hard. De komende jaren staan veel grote bouwprojecten in de regio op de planning. Wel blijft het afwachten in hoeverre meer ondernemers willen overschakelen op vervoer over water.

Met dank aan onze samenwerkingspartner RTV Utrecht / Michiel van Ooijen