Als het aan het Nederlandse kabinet ligt, moet de Nieuwe Hollandse Waterlinie UNESCO werelderfgoed worden. Sinds 2014 is Nederland bezig om voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie de status binnen te krijgen. Vandaag werd een nieuwe stap gezet in het proces. Het verzoek over de unieke verdedigingslinie is in Parijs aangeboden aan UNESCO.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt door 25 gemeenten in Gelderland, Noord-Brabant, Utrecht en Noord-Holland. De Stelling van Amsterdam is het sluitstuk. In Nieuwegein staat Fort de Batterijen, Fort Vreeswijk, Fort Jutphaas en de Plofsluis. Alle vier behoren ze tot de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
De linie is in de negentiende eeuw aangelegd en bestaat uit een stelsel van forten, kazematten en sluizen die het mogelijk maakten om delen van Nederland onder water te zetten. Het westen van het land zou daardoor onbereikbaar zijn voor vijandelijke legers. Het systeem is uniek in de wereld.
De verdedigingslinie uit de 19e en 20e eeuw is een uitbreiding van de Stelling van Amsterdam. Die laatste staat al sinds 1996 op de Werelderfgoedlijst. Er is al meer dan 200 miljoen euro besteed aan het restaureren en toegankelijk maken van de vele bouwwerken. In mei 2020 wordt duidelijk of de nominatie doorgaat en of Nieuwegein zijn drie werelderfgoed gebouwen krijgt.
Over Fort de Batterijen
De Batterijen aan de Overeindseweg 25 zijn een verdedigingswerk in de gemeente Nieuwegein als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het verdedigingswerk is begin van 1870 verrezen; een periode die zich kenmerkte door het uitbreken van de Frans-Duitse Oorlog. Nadien is het werk aan de Overeindseweg nog uitgebreid. Rond 1982 is een deel ervan verdwenen door een aanpassing van het Amsterdam-Rijnkanaal ter hoogte van de plofsluis.
Fort Jutphaas
In Wijnfort Jutphaas stond, hoe kan het ook anders, de ‘wijn’ centraal. In de wijnbar kon je kiezen uit vierhonderd wijnen uit alle delen van de wereld. In de traditioneel ingerichte keuken werden kookevenementen en kookworkshops georganiseerd. Het fort werd ook gebruikt voor feesten en partijen. De ondernemer van het fort is nu met pensioen, per 1 januari 2019 zijn alle activiteiten van Rietveld Wines b.v. en het Wijnfort beëindigd.
Aan het begin van de veertiende eeuw stond op de plek waar nu Fort Jutphaas staat, het kasteel Plettenburg. Rond 1840 was dit kasteel in zeer slechte staat en werd het afgebroken. Vanaf 1940 gebruikten de Duitsers Fort Jutphaas het als zend- en ontvangst station ten behoeve van de coördinatie van de Duitse vloot. Zo kwam Admiraal Karl Dönitz, die met zijn U-boten de geallieerden grote verliezen toebracht, tijdens de Tweede Wereldoorlog vaak in Fort Jutphaas. De geallieerden wisten de zender te lokaliseren en bombardeerden het fort meerdere keren.
Fort Vreeswijk
Fort Vreeswijk maakt deel uit van de stedelijke bebouwing van het dorp Vreeswijk en heeft daardoor al tijden een maatschappelijke functie. Na de renovatie van het pand is de wijkaccommodatie voor de wijk behouden. Vreeswijk heeft een aanzienlijke toeristisch culturele potentie en het fort maakt daar in alle opzichten deel van uit. De afgelopen maanden is gewerkt aan een plan voor herstel van de buitenruimte. De verwachting is dat samen met alle gebruikers van het fort van de buitenruimte een plek gemaakt kan worden om te bezoeken, te ontspannen, te genieten van het cultuurhistorisch karakter van de gebouwen en de prachtige natuur.
De geschiedenis van Fort Vreeswijk begint al in de 16de eeuw. Er verrees een verdedigingswerk dat bescherming moest bieden tegen de Spaanse troepen. In latere eeuwen is dit verdedigingswerk verder uitgebreid. Het huidige fort dateert uit 1855 en was met de vestingwal een belangrijk onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
