Je eigen kerststol bakken is hartstikke leuk en moet je echt een keer gedaan hebben. Het is niet zozeer een grote klus, maar er gaat vrij veel tijd zitten in met name het rijzen van het deeg. Maar de geur, smaak en versheid wegen ruimschoots op tegen die van de fabrieksbroden die al weken geleden gebakken en verpakt zijn.
Je huisgenoten zullen de heerlijkste geuren tegemoet komen wanneer ze thuis komen. Het recept, dat al vanaf begin jaren zestig jaarlijks in onze familie gebruikt wordt, heb ik een klein beetje aangepast aan de huidige tijd. Nodig:
500 gr witte bloem
75 g witte basterdsuiker
1 zakje gedroogde gist à 7 gr
zout
2 ½ dl melk
150 g roomboter of margarine
1 ei
1 citroen
125 g krenten
200 g rozijnen
50 g gesneden sukade
50 g oranjesnippers
desgewenst 200 g amandelspijs
boter en poedersuiker Extra: grote deegkom; mixer met deeghaken; evt. bakpapier; plasticfolie Voorbereiden:
Alle ingrediënten moeten op kamertemperatuur zijn. Was de rozijnen en krenten in lauwwarm water en laat ze uitlekken in een zeef. Spreid ze uit op een groot dienblad of een bakplaat en bestrooi ze met bloem. Zet tot gebruik even weg. * Borstel de citroen goed schoon onder de warme kraan, droog hem af en rasp op een fijne rasp de schil boven een bord tot op het wit. Zet dit ook even weg tot gebruik. Smelt de boter in de magnetron op half vermogen (schoteltje erop tegen het spetteren) of in een pannetje op een laag pitje. Giet de melk erbij en controleer de temperatuur van het boter/melkmengsel, deze moet lauw zijn. Als het te koud is het nog even in de magnetron of op de kookpit bijwarmen, anders even af laten koelen. Bereiden:
Roer in een grote deegkom de bloem, basterdsuiker, gedroogde gist en het zout goed door elkaar en maak een kuiltje in het midden.
Schenk het boter/melkmengsel in het kuiltje in de bloem en voeg het ei toe.
Kneed met de mixer vanuit het midden steeds wat bloem door de vloeistof en ga hiermee door tot alle ingrediënten goed gemengd zijn en er een soepel deeg is ontstaan.
Voeg nu de citroenrasp, krenten, rozijnen, sukade en oranjesnippers toe en kneed ze goed door het deeg. Dek de kom af met plasticfolie, dat wat ruim boven de kom geplooid is (om de zijkant evt. een elastiek doen om het op zijn plaats te houden) en laat het deeg 1 ½ à 2 uur op een lauwwarme plaats rijzen. **
Als het goed gerezen is heeft het deeg zich verdubbeld en komt hoogstwaarschijnlijk boven de kom uit (ligt natuurlijk aan de maat van je kom). Beboter de schone bakplaat of bekleed deze met bakpapier.
Bestuif het aanrecht of een ander werkvlak met bloem en kneed daar het gerezen deeg met de hand nogmaals goed door.
Duw het uit tot een dikke ronde plak.
Bij gebruik van amandelspijs deze nu midden op het deeg leggen.
Sla de deegplak dubbel (over de spijs), zodat de bovenste plak iets kleiner is dan de onderste.
Leg het brood met twee handen op de bakplaat en druk het via de zijkanten voorzichtig wat hoger op (anders kan het tijdens het bakken wat plat blijven).
Stuif wat bloem over het brood en dek het los af met een ruim stuk plasticfolie met daaroverheen een schone theedoek.
Laat het deeg nog ruim 30 minuten narijzen. Verwarm tegen het eind van de rijstijd de oven vast voor tot 200°C.
Verwijder theedoek en plasticfolie en schuif het brood in het midden van de oven.
De ovendeur niet openen tot na zo’n 20 minuten.
Zet dan een plat ovenvast schaaltje met water op de bodem van de oven (de korst wordt dan niet zo droog en donker).
Bak het brood nog ruim 10 minuten verder af (totale baktijd is ca. 30 minuten). Na afloop van de baktijd de oven nog niet uitzetten, maar eerst het brood controleren op gaarheid, door een breipen, vleespen of satéprikker in het dikste gedeelte van het brood te prikken (niet in de spijsrol).
Als de pen er volkomen schoon uitkomt en het brood hol klinkt als je er met een pollepel op tikt is het gaar en kan de oven uitgezet worden. Laat het brood nog een minuut of 10 in de afgesloten oven staan.
Haal het er dan uit en bestrijk het meteen met (room)boter.
Laat het helemaal afkoelen en bewaar het tot gebruik in een ruime plastic zak. Serveer het op een grote, mooie broodplank, ruim bestrooid met poedersuiker, een takje hulst in de broodplooi en een rood lint eromheen.
Heerlijk met echte Engelse marmelade, jams en basterdsuiker of alleen (room)boter, maar zelfs heel lekker met een plakje kaas of een likje pindakaas.
En dan maar genieten !!! * De bloem aan de krenten en rozijnen voorkomt dat ze wegzakken in het deeg en dat het deeg vochtig wordt. **Kamertemperatuur is in principe voldoende, maar zorg dat het deeg niet op de tocht staat. Er zijn ook mensen die het deeg in de oven (met de deur op een kier) bij de laagste ovenstand laten rijzen. Tips
>Je kunt het deeg ook in de broodmachine maken, waarna je het verder met de hand bewerkt en laat narijzen.
>Je kunt een deel van de witte bloem vervangen door volkorenmeel, denk dan aan ¼ tot 1/3 deel volkorenmeel en de rest witte bloem.
>Superleuk is het om voor iedereen een kleine kerststol te maken. Deel deeg (en evt. spijs) in zoveel delen als je nodig hebt (beter niet meer dan zo’n 10 stuks). Vorm er kleine kerststollen van en laat rijzen zoals in het recept staat. Bak ze op de bakplaat in 15 tot 20 minuten (hoe kleiner het broodje hoe korter de baktijd !).
>Na Kerstmis nog brood over? Snij het in plakken, doe het per 2 of 4 verpakt in de diepvries en je kunt nog maanden later genieten van dit heerlijke brood. De smaak wordt door het bevriezen nog intenser. De traditie van ons Kerstbrood of de Weihnachtsstolle
Dit is hèt traditionele recept in onze familie. Al sinds ik me kan herinneren bakte mijn moeder de dag voor Kerstmis dit zalige brood.
In de zestiger jaren ging dat nog met verse gist, waarvan wij ’s ochtends een blokje moesten halen bij de bakker twee straten verderop. Dat stukje werd dan van een imponerend groot grijsachtig blok afgesneden en zorgvuldig afgewogen. Thuis werd het dan met veel omzichtigheid in warme melk opgelost, want het mocht niet mislukken. Later kwam de gedroogde korrelgist in zakjes, al een sensatie op zich, die je met een schepje suiker en warme melk in een kopje zorgvuldig moest oplossen. Nu hebben we de handige gedroogde gist, die je direct door de bloem heen roert.
Ondanks dat het bakken van het kerstbrood toen veel omslachtiger ging, zijn juist die herinneringen zo leuk.
Ik kan nog bijna ruiken hoe ons hele huis geurde naar citroen, gist, rozijnen en versgebakken brood. Ieder jaar weer was het spannend hoe het brood de oven uitkwam en werden er uitgebreide bespiegelingen gehouden over de structuur, de kleur en hardheid van de korst, de vorm en of het goed gaar en luchtig was geworden. Als het deeg tijdens het rijzen flink boven de kom uit was gekomen, was de dag al half geslaagd.
Het aansnijden van het brood op eerste Kerstdag was altijd de verrassing. Soms was het wat te vochtig geworden, een paar kleine plekjes niet helemaal gaar of was het te donker of de korst te hard. Het werd allemaal geaccepteerd onder het motto: “Volgend jaar beter” (en dan moeten we het een beetje meer zus of zo doen) en het smaakte net zo lekker. Als het brood vrijwel perfect bleek te zijn was de vreugde groot en werd nog net niet de vlag uitgehangen. (We hadden trouwens geen vlag).
Sinds ik getrouwd ben heb ik de “Kerstbrood-traditie” voortgezet en bak ieder jaar, tot grote vreugde van mijn, van de bakgeuren genietende gezin, op 24 december dit kerstbrood. Aan het eind van de dag gaan er wat cadeautasjes met feestelijk verpakte plakken brood en wat andere kleinigheden naar enkele familieleden. Wij weten dus al op de dag zelf of het brood goed gelukt is en niet pas op Kerstochtend.
Nu ze samenwoont zet mijn dochter de traditie voort en gaat dit jaar voor het eerst zelf het kerstbrood bakken. Ook zij heeft zich voorgenomen “tasjes met inhoud” rond te gaan brengen, hetgeen bij enkele van haar buren al tot enthousiaste reacties heeft geleid. Kortom, de broden mogen beslist niet (een beetje) mislukken dit jaar. Mocht dat wel het geval zijn dan zullen ze net zo lekker smaken, want ze zijn met veel energie, liefde en aandacht voor de mensen om ons heen gemaakt.
Bij ons is Kerstmis niet compleet zonder het zelfgebakken Kerstbrood !!!
Gezellige en ontspannen kerstdagen allemaal. Volgende week: Oma’s eenhap-appelflap
Dit recept printen? Klik op het icoon hieronder.
Reageren? Klik op de rode emailbutton.
