Op de eerste dag van de zomertijd was er afgelopen zondag in Museum Warsenhoeck in Nieuwegein nog extra aandacht voor de winter. En met name voor ijs op rivieren en meren in Friesland. In het kader van de expositie ‘IJs op de Lek’ deed de Historische Kring Nieuwegein (HKN) begin maart een oproep aan alle Nieuwegeiners die ooit een Elfstedentocht hebben gereden. Zij werden uitgenodigd hun verhalen over de Elfstedentocht, over het schaatsen van de tocht der tochten met elkaar te delen. Het resultaat was een enthousiaste ontmoeting van maar liefst veertien rijders.
HKN-voorzitter Henk Valkenet: “Wij vinden het als historische verenging van groot belang dat we verhalen van Nieuwegeiners gaan opzoeken, ze niet alleen bewaren maar ook weer doorgeven aan een nieuwe generatie voor wie deze verhalen soms onbekend zijn. Zeker als er al zo lang geen Elfstedentocht meer is gereden. Dat maakt die verhalen belangrijk voor alle stadgenoten en ook voor de stad; ze horen bij ons gezamenlijk erfgoed.”
In een gezamenlijk gesprek rond een tafel werden herinneringen opgehaald. Herinneringen aan de startprocedure, de stempelkaarten, het klunen, het slechte ijs richting Dokkum, waar op het laatst nog een melkschuit voor schotsen had gezorgd. En gedurende het gesprek kwamen er niet alleen verhalen, maar ook de trots behaalde Elfstedenkruisjes, krantenknipsels op tafel. Kees van Wijk liet zijn zelf gefabriceerde winddichte zeemleren onderhemd zien en het daarbij horende gezichtsmasker. “Alles gemaakt van zemenlappen met een stempel PTT. Dat fantastische staatsbedrijf had voor zijn werknemers ook gezorgd voor logies door een bedrijfshal in te richten als slaapzaal. Anderen hadden de nacht voor de Tocht doorgebracht bij inwoners van Leeuwarden die hun logeerkamers ter beschikking hadden gesteld. Na je inschrijving kon je bij de organisatie om een slaapadres vragen, je kreeg een briefje met een straatnaam en huisnummer en daar werd je dan geweldig gastvrij ontvangen” aldus van Wijk. Die contacten zijn niet zelden tot op de dag van vandaag levend gebleven.
Jaap Nauta en zijn broer Gerrit Nauta vertelden het verhaal van hun vader, Jeen Nauta, die in 1956 met vier mederijders gezamenlijk arm-in-arm over de finish kwam. In dat jaar is er uiteindelijk geen winnaar aangewezen, zo is te lezen in de annalen van de Elfstedenvereniging. In 1986 konden de broers tot hun verdriet de Elfstedentocht niet rijden, op de dag dat de tocht werd aangekondigd, overleed hun vader.
Sommigen van de aanwezige Elfstedentochtrijders hadden alleen de laatste tocht, die van 4 januari 1997 gereden, zoals de jongste van de aanwezigen, Erik van den Berg. Er waren anderen die maar liefst drie kruisjes konden opspelden. Jan Graafland heeft bij voorbeeld de tochten van 1985, 1986 en 1997 gereden. Van de tocht van 1986 liet hij ook nog een bijzonder, ander Elfstedenkruisje zien. Omdat in 1986 ook koning Willem Alexander de Elfstedentocht uitgereden heeft, kregen alle gefinishte rijders later nog een apart lintje met kruisje van het Koninklijk Huis.
In het plaatselijk sufferdje van 7 januari 1997 is uitgebreid verslag gedaan van de laatst gereden Elfstedentocht en daarin komen veel Nieuwegeiners aan het woord, maar niet allemaal. Wel zijn alle Nieuwegeiners die de tocht gereden hebben dat jaar ontvangen in het gemeentehuis en toegesproken door burgemeester Flik. En wie de tocht had uitgereden, ontving een Stadspenning van Nieuwegein met achterop een inscriptie ‘Ter herinnering aan Elfstedentocht 1997.’
Tussen de verhalen door zijn alle aanwezigen op de foto gezet en deze Polaroidfoto’s zijn direct opgeplakt op een herinneringsbord van deze middag. Dat bord met foto’s en de expositie ‘IJs op de Lek’ is nog te zien tot en met zondag 16 april 2023, elke woensdag, zaterdag en zondagmiddag van 14.00 uur tot 17.00 uur.
