Om het drugsgebruik in Nederland scherper in beeld te krijgen, wordt landelijk onderzoek gedaan naar drugsresten in het rioolwater. Dit soort onderzoek wordt al lokaal incidenteel uitgevoerd in opdracht van gemeenten en als onderdeel van een breder onderzoek in verschillende Europese steden.
Naast drugs wordt er al onderzoek gedaan naar veel ziekten die bij een groep mensen voorkomen, Covid is hier een goed voorbeeld van. COVID-19 is niet het enige virus dat op deze manier in de gaten wordt gehouden. Het gebeurt al veel langer met het poliovirus, op plaatsen waar minder mensen zich laten vaccineren tegen polio. Dat vormde de inspiratiebron voor de Nationale Rioolwater Surveillance*, die van start ging in 2020 vanwege corona.
Nieuwegein heeft al diverse van dit onderzoeken naar drugsgebruik laten uitvoeren door het Watercycle Research Institute dat gevestigd is in Nieuwegein. De laatste keer was in 2023. In 2016 bleek, tijdens eenzelfde soort onderzoek, dat Nieuwegein in de Europese top drie van steden stond waar de meeste Canabis werd gebruikt (na Barcelona en Amsterdam) en in de top tien van cocaïne (tiende plek) en xtc-gebruik (Nieuwegein op een gedeelde vierde plek met Londen). Naar aanleiding van deze uitkomsten van het rioolonderzoek had de Gemeente Nieuwegein een preventiemedewerker drugs aangesteld.
Een landelijk goed beeld ontbreekt nog naar het drugsgebruik in de steden. In een proef wordt nu landelijk onderzoek gedaan via meetpunten van de Nationale Rioolwatersurveillance om te bekijken of via rioolwater het drugsgebruik beter in kaart kan worden gebracht. Deze proef loopt nog tot eind 2024.
Minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid eerder in een reactie: ,,Drugsgebruik is niet normaal. Het levert groot gevaar op. Drugshandel en drugsproductie gaan gepaard met intimidatie en grof geweld waarmee onze samenleving wordt bedreigd: schietpartijen, explosies en brandgevaarlijke drugslabs in woonwijken, jongeren die criminele klussen opknappen en drugsafval in natuurgebieden. Elke snuif cocaïne en xtc-pil dragen bij aan de instandhouding van deze nietsontziende criminele industrie waar we met onze hele rechtsstaat tegen strijden.’’
Drugs
Van november 2023 tot november 2024 doet RIVM samen met het Trimbos-instituut onderzoek naar drugs in het riool. Het gaat om een nationale proef, waarbij metingen worden gedaan naar vijf soorten drugs: cocaïne, crystal meth, ecstasy, speed en (nieuwe) designerdrugs.
Resultaten onderzoek rioolwater 2023 in Nieuwegein
Nieuwegein heeft in maart 2023 het rioolwater weer laten onderzoeken op het gebruik van drugs onder haar inwoners. Ditmaal bij het gemaal aan de Wilgenroos/Geindijk in Nieuwegein Zuid. Het rioolwater bij het gemaal aan de Wilgenroos/Geindijk te Nieuwegein is in de week van 8 t/m 14 maart 2023 gedurende zeven aaneengesloten dagen onderzocht. In deze week waren er geen evenementen bekend die van invloed zouden kunnen zijn op de resultaten. Nagenoeg alle 65.426 inwoners van de gemeente Nieuwegein zijn op deze manier meegenomen in het onderzoek (>99%).
Voor dit onderzoek is er gekeken naar de aanwezigheid van resten van de volgende drugs in het rioolwater; amfetamine (speed), methamfetamine (crystal meth), MDMA (XTC), benzoylecgonine (omzettingsproduct van cocaïne), carboxy-THC (omzettingsproduct van actieve stof in cannabis), de som van 3-MMC en 4-MMC en ketamine. De drug ketamine is in dit onderzoek voor het eerst gemeten.
Uit dit onderzoek bleek dat Amfetamine en Cannabis eruit springen. De geschatte gemiddelde consumptie van Amfetamine zou vergelijkbaar zijn met die van Amsterdam, maar lager dan in 2022 in Utrecht toen die een onderzoek hadden laten verrichten. Voor Cannabis ligt het gebruik weer hoger zoals in steden als Utrecht en Eindhoven.
Uit onderzoek blijkt dat inwoners van Nieuwegein regelmatige gebruikers zijn van drug. Niet alleen in de weekenden maar gedurende de hele week. Ook het gebruik daarvan is hoog te noemen.
De gemeente Nieuwegein: ‘Het rioolwateronderzoek dat KWR in maart 2023 in Nieuwegein heeft uitgevoerd wordt gezien als een 0-meting. Mede op advies van het Trimbos-instituut is het voornemen om in 2025 een 1-meting te laten plaatsvinden.’
*Het riool als databron
In welke gemeente drinken de inwoners het meest? Waar komt veel obesitas voor? En in welke gemeente is het gebruik van fentanyl in opmars? In theorie valt het af te leiden uit de rioolwaterdeeltjes.
Uw ontlasting wordt in de gaten gehouden. Misschien door u zelf, maar in ieder geval elders. Bij de meer dan 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties die Nederland telt, heeft het RIVM monsterkasten staan die 24 uur per dag ‘hapjes’ water uit het riool nemen. De waterschappen zorgen ervoor dat deze monsters bij het RIVM belanden, die de monsters onderzoekt om inzichten te krijgen in de volksgezondheid.
Onder de vlag van de Nationale Rioolwater Surveillance werken de 21 waterschappen, de Unie van Waterschappen en het RIVM samen in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Ook het gebruik van drugs wordt gemeten op verzoek van diverse instanties, waaronder de gemeente als zij hierom vraagt. Zij kan dit doen om haar beleid daarop aan te passen.
Lees hier de hele brief aan de gemeenteraad over het onderzoek.