Ieder jaar staan Nederlanders tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei stil bij de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesoperaties daarna. Om 20.00 uur was het in heel het land twee minuten stil. Ook in Nieuwegein.
‘De betekenis van herdenken’
Het thema ‘De betekenis van herdenken’ stond dit jaar in Nieuwegein centraal. De bijeenkomst begon om 19.00 uur met een lezing in De Bazuin en werd daarna voortgezet bij het ‘Monument Voor De Gevallenen’ aan de Nedereindseweg met twee minuten stilte, speeches en het leggen van kransen.
Burgemeester Marijke van Beukering hield bij het monument een speech voor alle aanwezigen. Voor iedereen die er niet bij kon zijn hebben wij hieronder de speech die de burgemeester hield. Onze fotograaf Jordi Jupijn was ter plekke voor de foto’s.
‘Overal in Nederland herdenken we vandaag alle mensen – burgers én militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord; zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna. En we eren alle mensen die levend zijn teruggekeerd en op wie de oorlog nog generaties lang impact had.’
‘Waarschijnlijk kent u allemaal wel verhalen over hoe zulke gebeurtenissen diepe sporen nalaten bij mensen en binnen families. Gebeurtenissen waar men liever niet over sprak. Zeer waarschijnlijk zijn dat niet alleen verhalen uit de Tweede Wereldoorlog maar ook over andere oorlogen en conflicten.’
‘Het thema van 4 en 5 mei is dit jaar ‘Vrijheid Vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid’. Met dit thema vraagt het Nationaal Comité speciale aandacht voor de littekens die de Tweede Wereldoorlog achterliet. In september start namelijk de lustrumperiode die kenmerkt dat de Tweede Wereldoorlog 80 jaar geleden eindigde. Want hoewel het einde van de laatste oorlog in ons land al zo lang geleden is, en er steeds minder mensen zijn die de oorlog zelf hebben doorgemaakt, zijn de littekens van de oorlog nog steeds aanwezig. Zichtbaar bij oorlogsmonumenten zoals waar we nu staan, in musea of in oude steden, maar vaak ook onzichtbaar in families die dierbaren hebben verloren.’
‘Vandaag herdenken we ook de Holocaust, de extreme consequentie van het uitsluiten van mensen op basis van hun afkomst. De Holocaust leert ons dat we ons moeten blijven verzetten tegen elke vorm van discriminatie en racisme. Dat we de littekens uit de Tweede Wereldoorlog niet moeten proberen te vergeten. Die littekens moeten we met elkaar goed blijven verzorgen.’
‘Ik zeg bewust verzorgen, en niet vergeten. Want hoewel die littekens pijnlijk en confronterend zijn, herinneren ze ons er ook aan hoe belangrijk het is om je in te blijven zetten voor vrede en vrijheid. Om goed met je medemensen om te gaan. En wat een schade we kunnen aanrichten als we dat niet doen.’
‘Een land wordt het diepst geraakt als het zélf in oorlog is. ‘Daarom zijn 4 en 5 mei voor ons nog steeds belangrijke momenten. De effecten van de oorlog werken door op vele vlakken. Maar ik zie ook dat de effecten op bepaalde gebieden afvlakken. Steeds minder mensen in ons land weten zelf hoe het is om in oorlog te leven. En dat maakt dat het moeilijk is te bevatten wat oorlog betekent.’
‘De laatste jaren hoor en zie ik steeds meer uitingen van intolerantie. Het lijkt een beetje alsof we minder van elkaar kunnen verdragen. Er is ook veel gaande. Dichterbij huis de vele woningzoekenden. En verder van huis oorlogen en gewapende conflicten. Daardoor ontstaat ook veel onrust. We zijn steeds meer begaan met onszelf en minder met de ander, en met de samenleving als geheel en onze invloed daarop.’
‘En natuurlijk: kritiek uiten mag en kan in ons land. Morgen vieren we niet alleen het einde van de oorlog; we vieren dat Nederland een vrij land is. Bij die vrijheid hoort ook de vrijheid van meningsuiting. Een groot en zeer kostbaar goed.’
‘Echte vrijheid gaat over de vraag hoeveel ruimte we kunnen geven aan de ander, juist aan de ander die ons in de weg zit, op de tenen staat, en tegen de haren instrijkt. Echte vrijheid is niet de gemakzuchtige claim dat wij mogen doen wat we willen, maar de weerbarstige strijd om te verdragen wat en wie ons dwars zit.’
‘Waar mijn zorg ligt, is dat niet alleen alles gezegd mág, maar dat het steeds meer lijkt alsof alles gezegd móét worden. Als voorbeeld zien we de laatste tijd in Nederland helaas een toename van antisemitisme in incidenten en uitingen. Antisemitisme is een eeuwenoude vorm van racisme. Eigenlijk een eeuwenoud wapen, dat ook al eeuwen littekens maakt. Als we niets doen blijft dat wapen van generatie op generatie doorgegeven worden en nieuwe, onnodige littekens maken. En dat geldt voor iedere vorm van haat, racisme en discriminatie.’
‘Zoals u misschien weet zit ik midden in een verhuizing. In een periode waarin we als samenleving weer meer nadenken over oorlog en vrijheid, sta ik veel stil bij hoe fijn het eigenlijk is dat de keuze om te verhuizen helemaal onze eigen keuze is. Dat het voorkomt uit iets moois, in plaats van uit angst en onveiligheid.’
‘Dat het is omdat ik een nieuw avontuur ben aangegaan als uw burgemeester, in plaats van omdat er oorlog om ons heen woedt. En dat wij dozen in kunnen pakken, in plaats van dat we hals over kop alles achter moeten laten omdat we moeten vluchten, moeten gaan vechten, of kunnen worden opgepakt.’
‘Miljoenen mensen zijn wereldwijd op de vlucht. Dat aantal is voor het tiende jaar op rij gegroeid. Hoewel het veel vraagt van onze gemeente, ben ik blij dat we aan een aantal honderden vluchtelingen onderdak bieden. En ik hoop dat de littekens en verhalen uit onze geschiedenis zorgen voor meer verdraagzaamheid.’
‘Als ik u allen iets mag meegeven, dan is het om naar elkaar te luisteren. Dat we onze harten openstellen.’
‘Ik hoorde nog niet zo lang geleden de volgende persoonlijke quote: “voor de één is een oorlog duizenden kilometers ver weg en voor de ander een centimeter van het hart”.’
‘Dat sluit aan bij de tekst van Peter Romijn over de herinneringscultuur, op de website van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Hij stelt dat ieder mens een eigen geschiedenis heeft, een eigen ervaring met een vorm van strijd. De verhalen zijn enorm divers. Maar juist die diversiteit, in mensen en in ervaringen, maakt iedere bijdrage extra waardevol. Iedere strijd is anders, maar ook iedereen ervaart een strijd anders. En dat besef, en die verschillende ervaringen, voegen juist toe aan onze samenleving.’
‘Dus: ga met elkaar in gesprek. Hoor elkaars verhalen aan. Heb oog, heb geduld, en verzorg elkaars littekens.’
Burgemeester Marijke van Beukering
