In het kader van de expositie over de steenfabrieken in onze regio vindt op zondag 19 maart van 14.00 tot 17.00 uur in Museum Warsenhoeck een demonstratie plaats met als onderwerp “De ambachtelijke verwerking van klei tot baksteen.” Deze demonstratie wordt gegeven door de heer Rob Vermeulen van de Stichting Historie Grofkeramiek. De toegang is 2,- euro.
Het vervaardigen van bakstenen was tot in de twintigste eeuw voornamelijk ongeschoolde arbeid. Alleen de ‘steenvormer’ moest een zekere handigheid bezitten en de ‘stoker’ moest de nodige kennis hebben van vuur en hitte en de gevolgen ervan.
Het vormen van de stenen gebeurde in de open lucht op een verplaatsbare houten tafel, een soort marktkraam. Op deze vormtafel bevonden zich enige steenvormen, een bakje water, een bakje zand en een afstrijker of ‘plaam’ om de overtollige klei boven de steenvorm te verwijderen. Dat was al het gereedschap van de belangrijkste man, de steenvormer.
De meest gebruikte vormmethode was de werpmethode. Eén voor één vormde hij de stenen door met grote kracht een homp klei in de vorm te kwakken, aan te drukken en dan met de plaam glad te strijken. Meestal had de vormer drie vormen in gebruik: een in bewerking en twee onderweg. Het water diende om de vorm vooraf nat te maken, waarna hij aan de binnenkant met zand werd bestrooid om te voorkomen dat de kleisteen in de vorm bleef kleven bij het neerslaan.
Naast de gewone bakstenen werden er ook profielstenen gemaakt om versieringen in het metselwerk aan te brengen. Hierbij werden vaak verschillende vormtechnieken gebruikt, het gooien, het snijden en het drukken. Al deze drie methoden zullen in de demonstratie worden getoond.
De interessante expositie “Van tichel- tot steenoven, een k(l)eihard bestaan” over het werk in de vele steenfabrieken in onze regio is nog tot 7 mei te bezoeken. Museum Warsenhoeck vindt u in het Natuurkwartier, Geinoord 11 in Nieuwegein, en is geopend op woensdag, zaterdag en zondag van 14.00 uur tot 17.00 uur.
