De gemeenteraad is namens het volk het orgaan dat het college van Burgemeester en Wethouders controleert alsmede de wijze waarop het College zijn taken uitvoert. Dat houdt dus ook in dat de Raad de kaders stelt en waakt over de integriteit van het stadsbestuur.
Om de Raad te ondersteunen in het voorbereiden en agenderen van onderwerpen heeft de gemeenteraad uit haar leden een agendacommissie (presidium) ingesteld die wordt ondersteund door de griffier als juridisch adviseur en waarvan de burgemeester de voorzitter is. De plaatsvervangende voorzitter van het presidium is Martin Monrooij, die ook de plaatsvervangende voorzitter van de Raad is. Het presidium hoort geheel ten dienste te staan van de Raad en de Raad te faciliteren in al haar taken.
In Nieuwegein blijkt het presidium de rollen te hebben omgedraaid en zich juist te beijveren in het hinderen en saboteren van de Raad en in het doordrukken van de wil van het College bij de Raad.
Een van de vele vragen die rijzen is waarom de oppositiepartijen die in het presidium zitting hebben zich hiervoor lenen. En natuurlijk zijn we benieuwd hoe onze nieuwe burgemeester deze bestuurlijke erfenis het hoofd zal bieden.
Een boek kun je vol schrijven met alles wat er mis gaat. Ter illustratie noem uj per taak slechts één recent voorbeeld.
1. De Kaderstellende taak/Kadernota. Door toedoen van het presidium is er al drie jaar geen Kadernota.
Door het presidium is er geen behoorlijke invulling gegeven aan voorbereidende vergaderingen. Initiatieven hiertoe van enkele oppositiepartijen werden door het presidium genegeerd zodat er geen Kadernota kon worden gepresenteerd en vastgesteld. Terwijl de Kadernota de basis vormt voor de begroting van het komend jaar en de jaren daarna. Dit belooft weer een nietszeggende begrotingsbehandeling in november.
2. De Controlerende taak/project Wisselgeld. Het presidium als marionet van het college.
Ondanks dat een eindevaluatie door de Raad een harde voorwaarde is aan het eind van de proefperiode van project Wisselgeld, december 2011, werd dit project door het presidium van de raadsagenda afgevoerd zonder de Raad daarin te kennen. Dat omdat het college besloten had om zonder evaluatie van de Raad het project voort te zetten en op te nemen in de begroting 2012
3. Toezicht op de bestuurlijke integriteit/klacht tegen de PvdA. Door manipulatie van het presidium werd de Raad verkeerd geïnformeerd zodat de Raad de klacht niet in behandeling nam.
Wij stellen vast dat de Raad van Nieuwegein stelselmatig ontmanteld en buiten werking wordt gesteld door haar bloedeigen agendacommissie en dat het college volledig vrij spel heeft.
Ad 1.
Hét instrument voor de Raad om vorm te geven aan deze kerntaak is de Kadernota. Door kaders aan te geven van wat er moet gebeuren voor de Nieuwegeiners de komende jaren stuurt de Raad het college. Die kaders horen jaarlijks in het voorjaar door de raad vastgesteld te worden na uitgebreide en openbare (dus transparante) debatten waarin de raadsleden respectvol met elkaar argumenten uitwisselen en afwegingen maken. De aldus vastgestelde kaders worden vervolgens verwerkt in de begroting voor het komende jaar en de jaren daarna. Zo kan de Raad de vingers aan de pols houden en het college ter verantwoording roepen voor de geleverde en niet geleverde prestaties. In Nieuwegein hebben we echter al sinds 2009 geen Kadernota, ondanks dat we ons dat bij Gemeentelijke Verordening verplicht hebben gesteld. De geplande vergaderingen werden dit jaar ingevuld met wat kinderlijk plakwerk zonder ruimte voor een fatsoenlijk debat en het initiatief van diverse fracties dit jaar om toch een fatsoenlijk Kaderdebat te organiseren werd door het presidium genegeerd. Zo wordt al jaren heel effectief een goed onderbouwde openbare discussie in de Raad voorkomen en een cruciaal controle-instrument van de Raad uitgeschakeld. Met dank aan ons eigen presidium.
Uit protest zijn dit jaar de fracties Leefbaar Nieuwegein, ONS en Trots weggebleven bij de “Kader-Raadsvergadering” en heb ik de vergadering na de 1e termijn verlaten.
Opmerkelijk is dat de fracties die in het presidium vertegenwoordigd zijn vervolgens in die vergadering speciaal voor de bühne uitgebreid mopperden over het ontbreken van een Kadernota alsof ze daarvoor niet zelf 100% verantwoordelijk waren.
Zonder goed onderbouwde kadernota geen goed onderbouwde begroting. Met de begrotingsbehandeling in aantocht is te verwachten we in november weer hetzelfde onwerkbare raadsstuk van de afgelopen drie jaar gepresenteerd krijgen.
Ad 2.
Project Wisselgeld. Drie jaar geleden was afgesproken dat er dit jaar (2011) een eindevaluatie moet komen vanwege het einde van de proefperiode. Dat was een van de voorwaarden die de Raad had gesteld aan het college om dat project te mogen opstarten en het geld voor drie jaar beschikbaar te stellen. Op basis van die eindevaluatie zou de gemeenteraad vanuit haar controlerende taak beoordelen of het project succesvol genoeg is om te worden voortgezet in 2012.
Het college, dat stelselmatig faalt in het kunnen tonen van Wisselgeld-successen wil het project desondanks voortzetten. Het project wordt als een mak paradepaardje beschouwd waarschijnlijk vanwege het populistisch karakter ervan. Het gaat immers over de “aanpak van de Roma (zigeuners)” in Nieuwegein. Dat zou makkelijk scoren kunnen zijn bij de volgende verkiezingen. Tijdens de bespreking op 5 januari 2011 bleek de Raad echter bijzonder kritisch over Wisselgeld vanwege het uitblijven van concrete successen. Voor de betrokken wethouder was het dus belangrijk om een raadsdebat over dit onderwerp te voorkomen. Per brief werd de Raad medegedeeld dat het college had besloten Wisselgeld te continueren en dat het presidium daarom het punt van de raadsagenda had afgevoerd. Ik heb als fractievoorzitter van de fractie Bakhtali meerdere vragen daarover gesteld tijdens de Raadsvergadering van 1 juni 2011. Daar is noch door de burgemeester, noch door de griffier, noch door de overige leden van het presidium gereageerd. Mijn volgende stap was een schriftelijk verzoek aan het presidium waarvoor ik alle oppositiegenoten meekreeg met uitzondering van de VSP en de ChristenUnie waarvan de fractievoorzitters Troost en Monrooij ook in het presidium zitten. En toen moesten er nog twee herinneringen volgen voordat eindelijk tot agendering van Wisselgeld werd overgegaan. Ook hier zie we hoe het presidium zich primair als marionet van het college opstelt in plaats van als agendacommissie van de Raad.
Ad 3. De Raad als waakhond van de bestuurlijke integriteit. Hiervoor hoeven we slechts te kijken naar de wijze waarop recentelijk een integriteitsonderzoek door het presidium is getackeld. In maart legde ik bij de Raad een klacht neer tegen een vijftal Nieuwegeinse PvdA’ers waaronder de toenmalige burgemeester Cor de Vos, wethouder Lubbinge en fractie-voorzitter Adriani en vroeg om een onderzoek. Direct na ontvangst van mijn klacht verwees de griffier mij naar de klachtencoördinator van de Gemeente waarop ik hem per mail en telefonisch uitlegde waarom dat niet de juiste route was. Eigen onderzoek bij ter zake deskundigen (enkele Bestuursrecht advocaten, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de Nationale Ombudsman) had namelijk uitgewezen dat de Raad het orgaan was die de klacht diende te behandelen en niet de Gemeente. De Raad is het toezichthoudend orgaan van de Gemeente en de “waakhond” over de integriteit van het College. Ondanks mijn uitleg werd door het presidium een juridisch bureau ingehuurd om de ontvankelijkheid van mijn klacht te onderzoeken. Althans: de Raad werd voorgehouden dat zou worden uitgezocht of mijn klacht wel door de Raad behandeld diende te worden, maar wat het presidium in werkelijkheid deed was het tegenovergestelde: het bureau kreeg de opdracht om te beoordelen of mijn klacht bij de Gemeente thuishoorde. Een fake-opdracht dus met een uitkomst die al bekend was, ook bij het presidium namelijk: mijn klacht was niet ontvankelijk voor de Gemeente. Dat dat betekende dat de Raad mijn klacht in behandeling diende te nemen daar repte het presidium uiteraard niet over. Het juridisch rapport (vijf bladzijden vol juridisch jargon) werd pas rond middernacht door Monrooij per mail naar de raadsleden gestuurd, terwijl het stuk de volgende avond al in de Raad zou worden behandeld, ingepropt tussen 15 andere agendapunten. De Raad achtte, zoals kon worden verwacht, mijn klacht op basis van dat “fake-rapport” niet ontvankelijk. Het voert te ver om in te gaan op alles wat er nog meer is mis gegaan onder leiding van Monrooij. Mijn mondelinge en schriftelijke bezwaren over deze gang van zaken vonden in ieder geval geen gehoor bij hem en zo heeft het presidium wederom daadkrachtig en effectief de Raad in haar functioneren gesaboteerd in het uitvoeren van één van haar kerntaken; namelijk het controleren van de integriteit van het Nieuwegeins stadsbestuur.