De kern van de visie van de gemeente Nieuwegein op cultuur en maatschappij 2015-2020 is dat cultuur niet iets is dat vanuit het Stadshuis wordt bedacht en geregisseerd. Cultuur is van iedereen. Dat betekent dat er veel ruimte moet zijn voor ideeën en plannen die door Nieuwegeinse inwoners en organisaties worden bedacht. Leidende thema’s zijn daarbij: wensen vervullen, (nieuwe) doelgroepen verleiden, Nieuwegein exposeren, cultuur bedrijven en de stad verlevendigen.
Om die visie tot een succes te maken, is samenwerking nodig, en het leggen of verstevigen van – soms onverwachte – verbindingen. Eén van de manieren waarop de gemeente wil stimuleren dat dit ook van de grond komt, is de aanstelling van een cultuurmakelaar. Dat is Casper Broekaart geworden. Casper Broekaart is sinds eind april aan de slag als cultuurmakelaar in Nieuwegein. Tijdens zijn oriëntatieronde heeft hij kennisgemaakt met partijen uit het werkveld.
“De afgelopen periode heb ik veel energie en tijd geïnvesteerd in kennismaken en in het onderhouden en ontwikkelen van relaties met diverse organisaties uit het werkveld.” In 2017 zal het perspectief van kennismaken naar samenwerken verschuiven. Hiervoor zijn de eerste zaden al geplant. Zo is Casper aangehaakt bij de doorontwikkeling van de Kunstmarkt Nieuwegein, die graag een nieuwe (jongere) doelgroep wil betrekken en ondersteunt hij bij de ontwikkeling van een concept van het 4 en 5 mei comité om sport- en cultuurverenigingen te verbinden rondom een evenement. “Ik schuif geregeld aan bij Kunstgein om haar te ondersteunen bij de ambitie om de atelierroute te verbinden aan buurtpleinen, spar met bestuursleden van De Partner en The Pit over de verdere ontwikkeling van hun initiatieven en ik heb het wijkplatform Fokkesteeg ondersteund bij het opzetten van een community art-project. Maar sommige zaden zijn nog te pril om genoemd te worden.”
Definitieverbreding Cultuur
“De kern van mijn opdracht is om verbindingen tot stand te brengen binnen de culturele en maatschappelijke sector van Nieuwegein. Dat woordje “maatschappelijke” moet er heel expliciet bij. Cultuur moet je niet willen isoleren. Dan maak je het juist betekenisloos. Daarom ben ik groot voorstander van een definitieverbreding van het begrip cultuur. Cultuur is voor mij alle interactie en expressie die plaatsvindt tussen mensen met als doel de kwaliteit van leven te verbeteren. Hierbij zijn creatieve disciplines, zoals muziek, beeldende kunst of film, manieren om deze interactie en expressie te stimuleren. Zelfreflectie, bewustwording en samenwerking kunnen daaruit voortvloeien. Zo brengt deze definitieverbreding cultuur ook in verbinding met het sociale domein en legt zij de verbinding tussen actief burgerschap, de sociale infrastructuren van een gebied en cultureel ondernemerschap.” De stimuleringsregeling die als onderdeel van de cultuurvisie community art projecten in de wijk stimuleert, sluit hier dan ook naadloos op aan.
Een bredere definitie van cultuur verbreedt ook het werkterrein van de cultuurmakelaar. Casper is zich hiervan bewust “Ik sta er natuurlijk niet alleen voor. Er zijn tal van initiatieven en organisaties die stuk voor stuk onmisbaar zijn. Zij maken de stad. En er zijn prachtige ontwikkelingen gaande. Neem bijvoorbeeld Kunst op Recept, Het Nieuwegein Fonds, het Platform Vrijwillige Inzet, De Pit, De Partner en Fort Vreeswijk. Nieuwegein mag oprecht trots zijn op dit soort initiatieven.”
De sector als ecosysteem: cultureel ondernemen
Ik zie de culturele maatschappelijke sector als een ecosysteem: een grote keten die bewoners, initiatieven, organisatie en gemeente aan elkaar verbindt. Net als andere ecosystemen is ook dit systeem gebaat bij balans. Er is in Nieuwegein een begrensde hoeveelheid energie beschikbaar die in het systeem rond gaat. Hierbij zijn de kartrekkers die zich vanuit hun verbondenheid met Nieuwegein bezighouden van onschatbare waarde.
“Ik zie vaak dezelfde kartrekkers in uiteenlopende rollen bij initiatieven terug. Dit is prachtig, maar ook bijzonder kwetsbaar. Als een kartrekker om wat voor reden dan ook wegvalt, zullen de gevolgen direct merkbaar zijn. Het zou goed zijn als de basis wat dat betreft verbreed zou kunnen worden. Het is ook belangrijk om daar meer jongeren bij te betrekken.” “Ik ondersteun inmiddels verschillende initiatieven bij fondsenwervingstrajecten en in 2017 zal dit aantal toenemen. Het doel hiervan is om meer financiële middelen vrij te krijgen om zodoende initiatieven verder te professionaliseren en ook meer te “ondernemen.” Deze middelen kunnen namelijk ingezet worden om opdrachten te genereren voor een nieuwe doelgroep waarmee nieuwe energie in het ecosysteem gepompt wordt. Door kleine opdrachten in bijvoorbeeld de PR of productie van evenementen te generen en bij voorkeur bij jongeren uit Nieuwegein te beleggen, zorg je ervoor dat je hen bij initiatieven betrekt en investeer je direct in ontwikkeling van de culturele professional die in de toekomst de rol van kartrekker in het ecosysteem zal vervullen.”
Verbinden is vertalen
“Ik heb gemerkt dat de meeste kleinere initiatieven niet denken in uitvoeragenda’s en beleidstermen die in het visiedocument staan en bij de grotere organisaties bestaat de visie vaak naast eigen beleidsdocumenten.” Ook hierin is de cultuurmakelaar de verbindende schakel en helpt hij de vertaalslag te maken. Maar Casper zet zich in om de interactie in de hele keten te intensiveren. Hij zoekt contact met bewoners met een creatief idee en nodigt hen uit om langs te komen op zijn inloopspreekuur bij Stadstheater en Kunstencentrum De Kom. En in 2017 zal hij naast alle persoonlijke ontmoetingen ook inzetten op de realisatie van kennis- en themabijeenkomsten. Op deze manier geeft hij invulling aan de ontwikkeling van een cultuurplatform. Dit platform bestaat naast “fysieke” activiteiten ook uit een digitale component. Voor 2017 legt Casper daarom de prioriteit bij het inzetten van social media en het genereren van meer aandacht voor cultuur via bestaande mediakanalen.
Naar aanleiding van zijn oriëntatiefase en het behoefteonderzoek naar de cultuurbeleving onder het bewonerspanel, constateert Casper dat het momenteel niet verstandig zou zijn om een standalone website voor cultuur te ontwikkelen. “Door voor cultuur een eigen website te ontwikkelen, speel je isolatie in de kaart. Het vertrekpunt moet breder zijn.” Met deze gedachte in het achterhoofd is Casper actief betrokken bij de trajecten rondom citymarketing en binnenstadsmanagement. “Hierin probeer ik het culturele veld zo goed mogelijk te vertegenwoordigen en zal ik in de uitvoer partijen samenbrengen. Vaak kruip ik in de rol van vertaler. Dan willen mensen in wezen het zelfde, maar door de terminologie die ze gebruiken, lijkt dat eerst niet zo. Denken in tegenstellingen kan iedereen. Maar benoemen wat de verbindingen en overeenkomsten zijn, is vaak lastiger.”
Hoe verder?
Partijen uit de stad weten de cultuurmakelaar steeds beter te vinden. Zo is hij ook nog betrokken bij de conceptontwikkeling en implementatie van het Buitenmuseum die ook voor 2017 op de rol staat. Is hij een samenwerking gestart met de Hogeschool Utrecht om meer stageplaatsen te genereren en is hij aangehaakt bij een co-creatie tussen RTV/Utrecht, De Historische Kring, Museumwerf, Museum Warsenhoeck en het Vreeswijks Museum die moet resulteren in een documentaire en diverse exposities over de geschiedenis van Nieuwegein. Meer over deze en andere ontkiemende zaden, nieuwe zaairondes en de eerste oogst zal terug te lezen zijn in de eerste formele terugkoppeling van de cultuurvisie die in de vorm van een voortgangsrapportage eind 2017 gepland staat.
