Nederland zit midden in een hittegolf. Het groen om je heen beïnvloedt hoe heet je het deze dagen daadwerkelijk hebt. LocalFocus vroeg Cobra Groeninzicht (Cobra) om cijfers over het aantal bomen per gemeente. De verschillen blijken groot. Hoe zit het met Nieuwegein? Is Nieuwegein wel zo groen als beweerd wordt?

Cobra analyseert gedetailleerde luchtfoto’s en infraroodbeelden. Zo berekenen ze hoeveel bomen Nederland telt. Dit valt op: Een op de zeven Nederlandse gemeenten telt meer mensen dan bomen. In dat rijtje staan veel grote en middelgrote gemeenten. Met name de vele inwoners van de vier grote steden moeten deze hete dagen met weinig boomgroen uitzingen. Amsterdam staat wat dat betreft onderaan met maar 0,3 boom per inwoner. Het contrast met de kleine, groene gemeente Rozendaal is enorm. Daar zijn meer dan tweehonderdduizend bomen, tegenover slechts 1,5 duizend inwoners. Dat zorgt ervoor dat elke Rozendaler maar liefst 128 bomen ‘voor zichzelf’ heeft.

Op de kaart springen de lommerrijke clusters, onder andere op en rond de Veluwe, er duidelijk uit. Hebben de bewoners van die ‘groene’ gemeenten het op deze verzengende dagen ook echt minder heet? Ja, aldus Petra Schoon. Zij is specialist klimaatadaptatie bij Cobra. “Als er de hele dag schaduw op je huis valt, dan heeft de muur van je huis dus veel minder warmte geabsorbeerd dan wanneer de zon er de hele dag op heeft staan bakken. In dat laatste geval zal de muur die hitte weer uitstralen. Dat is precies één van de redenen waarom het in de stad zoveel graden warmer is dan op het platteland (en dan vooral ’s nachts).”

Toch is je woongemeente geen garantie voor koelte. Er zijn flinke verschillen in het aantal bomen per wijk. En ook andere factoren hebben invloed op de temperatuur. Uit verschillende onderzoeken naar het zogenaamde ‘hitte-eiland-effect’ blijkt dat ook de bevolkingsdichtheid, windsnelheid, water (zoals meren en plassen) en verharding (stenen straten, bebouwing) uitmaken voor de temperatuur.

Hoeveel koelte brengt een boom?
Hoeveel verkoeling een boom biedt, is onder andere afhankelijk van de soort en de grootte. Een boom zorgt met zijn bladeren voor schaduw. Daardoor is het onder de boom koeler. Bovendien verdampt een boom water. Dat kost energie, wat gehaald wordt uit zonlicht en de lucht. Die energie zou anders omgezet worden in warmte. “Op deze manier koelt een boom dus actief de lucht,” legde TU Delft-onderzoek Marjolein Pijpers-van Esch eerder uit aan NU.nl.

Over de cijfers
Op de kaart zie je het aantal bomen in 2019, net als het aantal inwoners (op basis van CBS-cijfers) in datzelfde jaar. Door die twee cijfers door elkaar te delen, berekenden we het aantal bomen per persoon.

Cobra Groeninzicht heeft van heel Nederland zogenaamde stereo-luchtfoto’s gemaakt.  Dat zijn twee foto’s van dezelfde plek, gemaakt vanuit een andere hoek. Daarop kunnen ze automatisch bomen herkennen. Die techniek wordt steeds preciezer, waardoor hun berekeningen van het aantal bomen ook steeds beter wordt. Toch zijn de cijfers nog steeds niet exact. In dichtbeboste gebieden is het moeilijker om individuele bomen te herkennen. Daar worden schattingen gemaakt.  Alleen bomen van minimaal drie meter hoog, met een kroondiameter van minimaal twee meter worden herkend en dus in de cijfers meegenomen. De kleine appelboom in jouw tuin wordt dus niet meegeteld.

Dan wat specifieker over Nieuwegein
Nieuwegein had in de zomer van 2018 (het peiljaar voor deze data) 54.644 bomen. Vergeleken met het aantal inwoners van Nieuwegein (63.055) geeft dat een aantal van 0,9 bomen per mens. Dat is niet enorm veel, tegelijk is dat helemaal niet zo slecht als je bedenkt dat er nauwelijks echte bosgebieden in Nieuwegein zijn.

Die bomen brengen ook allerlei baten voor de burgers van Nieuwegein:

Kubieke meters afgevangen water per jaar
239.110 m2
Kg afgevangen fijnstof (PM2.5) per jaar
694 kg
Kg afgevangen koolstofmonooxide (CO) per jaar
513 kg
Kg afgevangen stikstofdioxide (NO2) per jaar
3262 kg
Kg afgevangen ozon (O3) per jaar
25512 kg
Kg afgevangen zwaveldioxide (SO2) per jaar
559 kg
Kg afgevangen CO2 per jaar
2.527.562 kg
Totale jaarlijkse gemeentelijke baten van CO2 opslag (euro)
€ 1.654.182
Kg CO2 totaal opgeslagen in de bomen
134.757.097 kg
Totale waarde van opgeslagen CO2 (euro)
€ 47.704.013

Alle bomen samen bevatten dus voor 47,7 miljoen euro aan CO2. En jaarlijks komt daar 1,7 miljoen euro aan opgeslagen CO2 baten bij. Helaas is dat geen budget, het zou mooi zijn als de groenbeheerder van de gemeente dat als budget had om de bomen te beheren. Maar dat is helaas niet zo. En ook niet onbelangrijk: de bomen zijn nog meer waard dan dit. Dit slaat alleen maar op het CO2 aspect van die bomen. Maar toch is het fijn om dingen in euro’s uit te drukken, dan gaat het toch wat meer leven.

Bomen per wijk in Nieuwegein