In Nieuwegein, aan de Lekdijk, wacht een mooie, maar uitdagende klus. Het gaat om de dijkversterking van de Lekdijk: vanaf het Culemborgse veer tot de Prinses Beatrixsluis wordt het hele gebied opnieuw ingericht. Met veel partijen, verschillende wensen en een enorm traject waar tijdsdruk op zit. Deze dijkversterking wordt aangegrepen om het gebied verder te ontwikkelen.
Voor dit project sloten kortgeleden meerdere partijen een samenwerkingsovereenkomst. Het gebied biedt volop kansen voor onder andere natuur, recreatie en cultuurhistorie. Door opgaven te combineren kan efficiënter worden gewerkt, met minder overlast voor de omgeving. Hoe leid je zo’n complexe opgave in goede banen? Hier komt de kracht van de provincie Utrecht om de hoek kijken. Noëlle van Herp werkt voor de provincie Utrecht en helpt als gebiedsregisseur om alle neuzen dezelfde kant op te houden: ‘Ik ben een soort olievrouwtje. Alles soepel laten lopen tussen de betrokken partijen, dat zie ik als mijn rol.’
Noëlle van Herp, gebiedsregisseur
Minder overlast
Veel partijen zijn betrokken: het waterschap Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (HDSR), de provincie Utrecht, de gemeenten Nieuwegein en Houten, Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer en het Recreatieschap Stichtse Groenlanden. Zij werken hier samen aan nieuwe natuur en recreatie met aandacht voor cultuurhistorie. Door opgaven te combineren, kan efficiënter worden gewerkt met minder overlast voor de omgeving. Omdat er zoveel partijen aan de lat staan voor deze opgave, wordt Van Herp ingezet.
Zij heeft al veel ervaring met deze gebiedsaanpak: ‘Ik werk vanuit het provinciale programma de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW). Daar werken we al jaren met een gebiedsaanpak waarin we allerlei opgaven koppelen. Als we bijvoorbeeld een fort gaan opknappen, kijken we meteen met alle spelers hoe je de natuur rondom het fort mooier kan maken, hoe je daar fijner kan recreëren, welke fiets- en wandelroutes het gebied ontsluiten en hoe de verkeersveiligheid beter kan.’
Van Herp: ‘Daarnaast heb je het momentum. Zo’n groot, jarenlang miljoenentraject komt eens in de, zeg, 30 jaar voorbij. Als je nu al die andere kansen op de route niet meeneemt, blijven ze vaak liggen en heb je de boot gemist. De provincie pakt de regisseursrol in meerdere samenwerkingsprojecten. Die rol is ook passend bij de integrale samenwerking die verwacht wordt bij de toekomstige Omgevingswet.’
Fort Honswijk
In het gebied tussen de Culemborgse Veer en de Beatrixsluizen liggen mogelijkheden om de natuurwaarden in de uiterwaarden van de Honswijkerwaard en de Steenwaard te versterken. Voor cultuurhistorie wordt gekeken naar het zichtbaar maken van de inundatiesluis bij Fort Honswijk, naar de ontwikkeling van het fort zelf en naar het ontwikkelen van de Linielanding tot ‘icoongebied’. Met wandel- en fietsroutes kunnen recreanten dan een bezoek brengen aan de historische forten op zowel het Eiland van Schalkwijk als in Vreeswijk en omgeving. Dankzij al deze verbeteringen is dit in 2026 een prachtig, bereikbaar liniegebied vol natuurschoon en historisch erfgoed met een sterke, veilige Lekdijk als krachtige as door het gebied.
Fort Honswijk
Van Herp: ‘Het lastige bij het managen van al die mogelijkheden in zo’n enorm traject is dat er veel druk op zit. Je hebt te maken met een strakke planning, er zijn tientallen miljoenen mee gemoeid en er moet enorm veel gebeuren.’ Hoe krijg je al die neuzen tijdens het traject dezelfde kant op? Van Herp lachend: ‘Ik verleid mensen om net een stapje extra te zetten en breder te denken. Ik vervulde vaker een verbindende rol in dergelijke processen, bijvoorbeeld ook bij de Oostelijke Vechtplassen.’
Maar hoe pak je dat aan? Het is best een klus om te zorgen dat iedereen naar elkaar luister, terwijl medespelers niet per se jouw belangen dienen.
Van Herp: ‘Zeker, en er spelen ook vaak emoties mee. Ik probeer eerst goed naar ieders belang te luisteren. Het is belangrijk dat we niet óver elkaar praten maar met elkaar. Stap twee is duidelijk maken dat de eigen zaak sterker wordt door andere belangen mee te nemen. Bij de dijkversterking Culemborgse Veer/Beatrixsluizen kunnen we samen een krachtig gebied creëren, waar de deelbelangen sterker worden door het mooie geheel. Als we allerlei kansen ‘meekoppelen’ wordt het gebied prachtig, bereikbaar, vol natuurschoon en historisch erfgoed met een sterke, veilige Lekdijk als krachtige as door het gebied. Daar geloof ik in. Als dat einddoel uiteindelijk bij iedereen op het netvlies staat, hebben we dezelfde stip op de horizon. Van daaruit kun je samen aan de slag.’
Bijzondere dijk
De Lekdijk tussen het Culemborgse Veer en de Beatrixsluis is een bijzondere dijk. In een oer-Nederlands landschap kronkelt deze karakteristieke dijk en verbindt historische plekken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie die genomineerd is voor de UNESCO-status. Het is een natuurlint en fungeert als een verkeersveilig podium voor bewoners en bezoekers van dit gebied.
Het deelproject Culemborgse Veer/Beatrixsluizen loopt van 2019 tot ongeveer 2026 en maakt deel uit van project Sterke Lekdijk van waterschap HDSR. Met het project zorgt het hoogheemraadschap voor de versterking van de Lekdijk over 55 kilometer tussen Amerongen en Schoonhoven. Deze dijk beschermt een groot deel van midden en west Nederland tegen overstroming. Als de Lekdijk doorbreekt, kan een groot deel van de Randstad overstromen tot Amsterdam aan toe. Het project maakt de dijk ook voor de toekomst veilig.
