In Nederland stijgt de temperatuur sneller dan op andere plekken op de wereld. Het is gemiddeld al twee graden warmer dan begin vorige eeuw. We hebben te maken met meer hitte, droogte én met heviger regen. Aanpassen aan dat nieuwe klimaat is hard nodig, zo snel mogelijk. Dat bleek tijdens het Nationaal Congres Klimaatadaptatie, op 17 juni in het NBC in Nieuwegein, waar het woord ‘urgentie’ vaak te horen was.

Ruim 800 professionals kwamen naar het congres, georganiseerd door de provincie Utrecht en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Het doel was het uitwisselen van informatie en kennis, met als thema ‘de mens centraal’. Want klimaatverandering heeft een grote invloed op de leefomgeving en extreem weer kan leiden tot veel schade. Er waren sessies over onder meer klimaatbestendig wonen, klimaatrechtvaardigheid, gezondheid, gedrag, groene schoolpleinen en veiligheid.

Beverwijsheid
Marko Hekkert, directeur van het Planbureau voor de Leefomgeving, deelde de laatste feiten over klimaatverandering. Er is geen tijd voor treuzelen, maakte hij duidelijk. “Als je op tijd wil zijn met aanpassen, moet je nu beginnen.” Schrijfster Marjolijn van Heemstra hield het publiek een spiegel voor. “We hebben het steeds over een klimaatcrisis, maar het is een mensencrisis. De oorzaak is ons onvermogen om ons aan te passen.” Ze riep iedereen op om een voorbeeld te nemen aan de bever, die al knagend en bouwend het landschap aanpast aan de mogelijkheden. “Ik wens jullie veel beverwijsheid.”

Het kan!
In een video kwamen drie generaties aan het woord over klimaatverandering. Schrijver Jan Terlouw (92) richtte het woord tot de kijkers: “Het gaat ook u aan, de hele samenleving. Het kan anders, beste mensen, en dat gaan we doen!” Directeur-generaal Jaap Slootmaker van het ministerie van IenW sloot zich daarbij aan. “Als we niks doen, verschuiven we de rekening naar andere generaties. Je moet bereid zijn om nu besluiten te nemen die goed zijn voor de toekomst.” Bewustwording is daarbij belangrijk, zei gedeputeerde Has Bakker: “Want piekbuien, langere perioden van hitte, dat zijn de extremen van nu. Maar straks volkomen normaal.”

Bloedheet
In de hal van de congreslocatie stond een ‘hittekas’, waar de bezoekers van het congres zelf konden ervaren hoe een temperatuur van 35 graden Celsius aanvoelt. “Sommige mensen voelen zich sloom, zelfs na een paar minuten” zegt Pleun Weijers van TwynstraGudde. Het adviesbureau ontwikkelde de kas in opdracht van de gemeente Leiden. “Anderen krijgen hoofdpijn, of dorst. Er zijn ook mensen die de hoge temperatuur heerlijk vinden. Maar wel in de wetenschap dat je er ook weer uit kan.”

Klimaatrechtvaardigheid
Een van de sessies ging over klimaatrechtvaardigheid. André Rodenburg, adviseur klimaatrechtvaardigheid bij Inclusive Climate Action Rotterdam, benadrukte: “Kwetsbare groepen, zoals mensen met lagere inkomens of een zwakke gezondheid, hebben niet altijd de middelen of kennis om zich aan te passen aan het veranderende klimaat. Denk hierbij aan het vergroenen van de tuin of het nemen van maatregelen tegen hitte.” Een voorbeeld van rechtvaardig klimaatbeleid is volgens Rodenburg dat er extra subsidies beschikbaar komen in wijken met veel verharding.

Klimaatadaptieve wijk: hoe dan?
Het afgelopen jaar heeft de provincie Utrecht samen met zeven gemeenten ondervonden wat er nodig is om een wijk of buurt geschikt te maken voor het veranderende klimaat. Tijdens een sessie deelden de gemeente Montfoort en ontwerper Hiltrud Pötz de geleerde lessen en uitdagingen. Zo is het belangrijk om met collega’s van verschillende disciplines een goed ontwerp te maken van de openbare ruimte. De provincie Utrecht en deze gemeenten gaan samen nog verdere stappen zetten en hopelijk heeft deze sessie andere gemeenten ook geïnspireerd om aan de slag te gaan. Has Bakker, gedeputeerde klimaatadaptatie, benadrukte: “Er ligt bij ons als provincie ook een rol om de kleinere gemeentes hierbij te ondersteunen en te verbinden met elkaar.”

Vaker doen
René Vrugt, directeur Bodem, Ruimte en Klimaatadaptatie bij het ministerie van IenW was na afloop opgetogen over het congres. “De belangstelling was groot en ik heb veel jonge mensen gezien.” Ook gedeputeerde Has Bakker van de provincie Utrecht keek tevreden terug op de dag. “Het is goed gelukt om meer te laten zien dan de technische oplossingen voor klimaatadaptatie.” Vrugt en Bakker vinden het congres voor herhaling vatbaar. “Het voldoet aan een behoefte, dat is wel duidelijk”, zei Bakker. Vrugt: “En wellicht doen volgende keer ook andere provincies mee.”