De Unesco heeft tijdens het 44ste congres van Unesco in de Chinese stad Fuzhou de Hollandse Waterlinies op de Werelderfgoedlijst geplaatst. De Stelling van Amsterdam stond al op de lijst, maar daar is nu de Nieuwe Hollands Waterlinie aan toegevoegd. Nieuwegein heeft hiermee in één klap vier Werelderfgoed gebouwen bij in haar gemeente. Het gaat om: Fort Jutphaas, de Plofsluis nabij het Amsterdam Rijnkanaal, Fort de Batterijen aan de Overeindseweg en Fort Vreeswijk, zij vormen een deel van de Nieuwe Hollands Waterlinie.
De Plofsluis in Nieuwegein
Het was nog onzeker of Unesco de vermelding zou overnemen. Eerder dit jaar adviseerde ICOMOS, een internationale organisatie die zich bezighoudt met monumenten, het Werelderfgoedcomité om het dossier terug te verwijzen, zodat Nederland het verder kon verbeteren. Het Comité koos er echter voor om dat advies niet op te volgen en de Hollandse Waterlinies direct in te schrijven.
De Hollandse Waterlinies vormen een verdedigingssysteem dat zich over 200 km uitstrekt. Het systeem, gebouwd tussen 1815 en 1940, bestaat uit een netwerk van 96 forten, dijken, sluizen, gemalen, kanalen en inundatiepolders. Nergens ter wereld vind je een waterverdedigingslinie van deze omvang, in een zo goed bewaarde toestand.
Kathleen Ferrier, voorzitter van de Nederlandse Unesco Commissie, vindt de inschrijving een prachtig moment voor ons land. “Een geweldige prestatie van alle betrokkenen. We mogen trots zijn op deze internationale erkenning. Maar laten we nu niet vergeten, dat er met de erkenning ook een grote verantwoordelijkheid komt: er heel goed voor te zorgen. Door deze inschrijving heeft Nederland zich aan dat doel internationaal gecommitteerd”.
Fort Jutphaas
Boris van der Ham, voorzitter Stichting Werelderfgoed Nederland, is eveneens enthousiast. “Deze uitbreiding maakt het verhaal van onze Waterlinies compleet: Een volledig doordacht verdedigingssysteem door het gebruik van water. Uniek in de hele wereld en daarom staat dit erfgoed terecht als één Werelderfgoed op de lijst.”
Het systeem, gebouwd tussen 1815 en 1940, bestaat uit een netwerk van 96 forten, dijken, sluizen, gemalen, kanalen en inundatiepolders, die samen Nederland beschermen door het principe toe te passen van tijdelijke overstroming van het land. Het is ontwikkeld dankzij de speciale kennis van de waterbouwkunde voor defensiedoeleinden die sinds de 16e eeuw door de Nederlanders werd bewaard en toegepast. Het ondergelopen land was niet begaanbaar, maar te ondiep om te bevaren. Elk van de polders langs de lijn van vestingwerken heeft zijn eigen inundatievoorzieningen. Nergens ter wereld vind je een waterverdedigingslinie van deze omvang, in een zo goed bewaarde toestand.
Fort Vreeswijk
Over Fort de Batterijen
De Batterijen aan de Overeindseweg 25 zijn een verdedigingswerk in de gemeente Nieuwegein als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het verdedigingswerk is begin van 1870 verrezen; een periode die zich kenmerkte door het uitbreken van de Frans-Duitse Oorlog. Nadien is het werk aan de Overeindseweg nog uitgebreid. Rond 1982 is een deel ervan verdwenen door een aanpassing van het Amsterdam-Rijnkanaal ter hoogte van de plofsluis.
Het traject was lang
Regionale bestuurders van gemeenten, waaronder wethouder Johan Gadella uit Nieuwegein, waterschappen en grote eigenaren zoals Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer hebben eerder tijdens een feestelijke bijeenkomst op 20 april 2017 jl. al hun steunbetuiging voor de Unesco nominatie aan de Liniecommissie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie overhandigd.
De ondertekening en aanbieding van de steunbetuiging vond toen plaats op Fort Voordorp in Groenekan. De ondertekening was een belangrijke stap op weg naar de Unesco Werelderfgoedstatus van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (NHW) als uitbreiding van het sinds 1996 bestaande WerelderfgoedStelling van Amsterdam (SvA).
De Batterijen aan de Overeindse Weg liggen ook in Nieuwegein. Daarnaast zijn ook de groepsschuilplaatsen (kleine betonnen bunkers) beschermd als werelderfgoed.