Actief lerende leerlingen in plaats van passieve luisteraars, dat is wat het Cals College Nieuwegein van scholieren wil maken. De school werkt met ‘Learning Ambassadors’ die meedenken en meepraten over beter en toekomstgericht onderwijs. Op het Cals Nieuwegein wordt tweetalig onderwijs aangeboden voor havo en vwo, gymnasium en technasium. Cals Nieuwegein is een Cultuurprofielschool en voert het predicaat Excellente School voor havo en vwo.

Schoolleiders voor de Toekomst stelt de volgende zaken centraal:

• het faciliteren van het leren van leerlingen in plaats van het organiseren van doceren;
• de school als oefenplaats voor leerlingen voor de maatschappij van vandaag en morgen;
• leerlingen uitnodigen om richting te geven aan hun eigen toekomst en het met elkaar uitwisselen van wat dat vraagt van jouw rol als schoolleider.

Vanuit deze principes en vanuit hun rol als schoolleider, willen schoolleiders van Schoolleiders voor de Toekomst proactief invloed uitoefenen binnen de sector als het gaat om onderwijsontwikkeling en -vernieuwing. Daarnaast willen de schoolleiders hun eigen professionaliteit vergroten door kennis en ervaring te delen met collega’s. Een van de manieren waarop ze dat doen, is door bij elkaar te komen in de regio en praktische voorbeelden uit hun eigen praktijk te delen met collega’s.

“Leerlingen zijn belangrijke stakeholders, maar staan vaak achteraan in de rij van mensen waarmee we over onderwijs praten”, zegt Mirjam Heller, schoolleider afdeling vwo 3 en 4 en tweetalig onderwijs (tto) in Nieuwegein. “Dat is niet vanuit slechte bedoelingen, maar het is wel raar. Wat vinden zij belangrijk om te leren en waar denken ze zelf iets aan te hebben in hun toekomst? Wij willen de stem van de leerling serieus nemen. ‘Student agency’, oftewel het gevoel dat je als leerling de regie hebt en mee mag praten, gaat namelijk hand in hand met motivatie.”

Leiderschapsrollen
Het tto op Het Cals College Nieuwegein is lid van het Engelse scholennetwerk ‘Schools of Tomorrow’ , dat ambitieus en toekomstgericht onderwijs wil bevorderen. “Hier komt ook het idee vandaan om leerlingen allerlei leiderschapsrollen te geven”, zegt Mirjam. “Ik volgde tijdens een conferentie in Engeland een workshop over ‘learning ambassadors’ en was daar zo enthousiast over, dat ik het idee meenam om in het tto toe te passen.” Dat begon met een klein groepje leerlingen en groeide uit tot een kernteam van zo’n twintig kritische en betrokken Learning Ambassadors. Sinds dit jaar zijn zij een geïntegreerd instituut binnen de school, gecoördineerd door Erik Verdonk, leraar Kennis van het Geestelijk Leven en Otti Leenheer, lerares Engels.

Aandachtspunten
De Learning Ambassadors fungeren als feedbackgroep en gesprekspartner van alle geledingen binnen de school. Ze observeren (andere dan hun eigen) lessen en gebruiken daarbij een observatietool. Mirjam: “Als observator analyseren ze de lessen en beschrijven de interactie tussen leraar en leerlingen. We krijgen terug dat leerlingen interactieve lessen, waarin de leraar veel vragen stelt, waarderen. In de taalklassen praten ze liever in de betreffende taal over actuele zaken dan dat ze teksten uit een boek lezen. Ook willen ze duidelijk weten naar welke leerdoelen ze toewerken. Dat zijn aandachtspunten waar leraren concreet iets mee kunnen. Het past bovendien bij het formatieve leerproces dat we schoolbreed willen toepassen.”

Onderwijs verbeteren
Marah Maintz (6 gymnasium tto) en Sven Klein Gunnewiek (4 atheneum tto) zijn voorzitter en vice-voorzitter van de Learning Ambassadors en zeggen dat ze zich echt gehoord voelen. Marah: “Als Learning Ambassador leer je dat je iets goed moet onderbouwen om het te veranderen. Je zin doordrammen werkt niet, maar een goede presentatie met het hoe en waarom wel.” Sven vult aan dat hij door het ambassadeurschap realistischer naar leren leert kijken. “Het onderwijs is er voor ons, dus het is goed dat we erbij betrokken worden”, zegt hij. “En ik vind het ook leuk om te leren hoe de school werkt en hoe we het onderwijs kunnen verbeteren.”

Constructief over onderwijs praten
De Learning Ambassadors worden serieus genomen, maar Mirjam merkt ook dat die gedachte verder op school moet groeien. “Sommige leraren vinden de lesobservaties spannend, hoewel we duidelijk uitleggen dat het geen beoordeling is. De winst zit in het feit dat leraren en leerlingen niet tegenover elkaar staan, maar constructief over onderwijs praten en daar de vruchten van plukken.” Leraar Erik Verdonk kwam zo met het idee om de Learning Ambassadors in leerlingencommissies te verdelen. Mirjam: “Die commissies – denk aan talen, bèta, zorg, tto en technasium – sluiten aan bij de betreffende secties en moeten een structureel onderdeel van planvorming en besluiten worden. Het werkt langzaam twee kanten op en we zien nu dat vaksecties ook aan zo’n commissie vragen om mee te denken en te praten.”

Sociale interactie
Juist in deze tijd is de input van de Learning Ambassadors extra belangrijk, zo merken Marah en Sven. “Door corona en de lockdowns is het onderwijs zelf niet aangepast, maar de manier van lesgeven wel”, vertelt Sven. “We maakten ons vorig jaar al zorgen over het gebrek aan sociale interactie en hielden daarover een enquête onder de leerlingen. Daaruit bleek dat er behoefte is aan clubjes zoals een kookclub, filmclub en schei- en natuurkundeclub. We hebben een plan opgesteld en voorgelegd aan de schoolleiding. Zij bekijken nu hoe ze de NPO-gelden kunnen gebruiken om zes clubjes te faciliteren en door leraren te laten begeleiden. Daarmee willen we de sociale interactie tussen leerlingen aanmoedigen.”

Meer aanwezig zijn
Het komende schooljaar willen de Learning Ambassadors zich verder professionaliseren. “Leerlingen geven aan dat de stem van de leerling onvoldoende wordt gehoord en dat is voor ons een teken dat we meer aanwezig moeten zijn en moeten vertellen wat we doen”, vertelt Marah. De Learning Ambassadors zijn ook van plan om de lesobservaties uit te breiden naar klassen buiten het tto van leraren die ervoor openstaan. Mirjam: “Daar schakelen we didactische coaches bij in die workshops over hoe je naar onderwijs kijkt aan de Learning Ambassadors gaan geven.”

Neem leerlingen serieus
Heeft Mirjam nog een tip voor andere scholen die ook meer naar de stem van de leerling willen luisteren? “Het is een ‘no-brainer’, maar neem je leerlingen serieus”, zegt ze. “Je kunt geen bal overgooien als er geen ontvanger is. Ik geloof in dit idee, maar het vraagt om volharding en om enthousiaste collega’s die ervoor open staan. Onze rector gelooft er ook in! Kom vooral bij ons kijken, ik ga heel graag in gesprek met andere schoolleiders. Laten we elkaar opzoeken en van elkaar leren. Samen kunnen we ons onderwijs verder verbeteren.”

Mirjam Heller, Erik Verdonk, Marah Maintz, Sven Klein Gunnewiek en Otti Leenheer. Foto: Cals College