Het overgrote deel van de gemeenten in onze provincie overweegt een opkoopbescherming in te voeren om beleggers te weren van de woningmarkt. Dat blijkt uit een inventarisatie van RTV Utrecht. De gemeenten geven aan dat ze bezig zijn met het uitwerken van concrete plannen of ze doen onderzoek naar de noodzaak van een regeling die inhoudt dat de koper van een huis zélf in dat huis moet gaan wonen.

In januari kondigde Utrecht al aan zo’n opkoopbescherming te willen invoeren. Formeel moet de raad daar nog over stemmen. In Amersfoort heeft de gemeenteraad er al mee ingestemd. Nu de twee grootste steden in onze regio die stap nemen, komt het onderwerp ook bij andere Utrechtse gemeenten hoger op de agenda te staan. Bijvoorbeeld omdat ze zelf last hebben van beleggers, of omdat zij vrezen voor een waterbedeffect.

Krappe woningmarkt
Nieuwegein, IJsselstein, Bunnik, De Bilt, De Ronde Venen, Oudewater, Stichtse Vecht, Veenendaal, Vijfheerenlanden, Woerden, Woudenberg en Zeist geven aan dat ze de problematiek herkennen. “Er is op dit moment, in Nederland, sprake van een wooncrisis. Uiteraard zijn ook in Woudenberg de gevolgen hiervan merkbaar”, zegt een woordvoerder van de gemeente Woudenberg.

“De problematiek rondom beleggers is in Woudenberg kleiner dan in een grote stad als Utrecht, maar wij zijn van mening dat op dit moment elke woning die naar een belegger gaat in plaats van een starter er één te veel is.”

Regionaal samenwerken
Volgens de Nieuwegeinse wethouder Hans Adriani ontkomt ook zijn gemeente er niet aan om de opkoopbescherming in te voeren. In Nieuwegein zijn al langer zorgen over huizen die worden opgekocht om te verhuren. Volgens de wethouder zou de gemeente de regeling sowieso al willen invoeren, maar dat nu ook buurgemeente Utrecht beleggers wil weren, maakt het voor Nieuwegein nog belangrijker om zelf stappen te nemen en een waterbedeffect te voorkomen. “Het is ondenkbaar dat Utrecht het wel zou doen en wij niet. We zijn toch een randgemeente. In het verleden hebben we ook al gezien dat beleggers bij strengere regels uitweken naar aangrenzende gebieden.”

Daarom werkt Nieuwegein op dit moment hard aan het instellen van de regeling. De landelijke wetgeving die de opkoopbescherming mogelijk maakt, is op 1 januari ingegaan. “Dat is een best ingewikkelde wet waarvoor je goed onderzoek moet doen voordat je hem kunt inzetten”, zegt wethouder Adriani. Dat onderzoek gebeurt grotendeels in regionaal verband, al loopt Nieuwegein daarin wel voorop. “Wij zijn het als eerste regiogemeente aan het uitzetten en uitwerken. Zodat andere gemeentes weer van ons kunnen leren.”

Zo zijn er gegevens opgevraagd bij het kadaster waarmee kon worden onderzocht of er ook in Nieuwegein sprake is van een toename van woningen die worden opgekocht door beleggers. Dat bleek het geval. In 2015 werd zo’n 2 procent van de woningen door vastgoedinvesteerders opgekocht. In 2020 was dat al 8 procent. “Vervolgens ga je kijken of deze cijfers gelden voor elke wijk of alleen een bepaald deel van de gemeente. En om wat voor woningen het vooral gaat.”

Nieuwegein is dus al bezig met concrete stappen om beleggers te weren van de koopwoningenmarkt. Maar ook Houten, Vijfheerenlanden, Lopik, Baarn en Bunnik zijn daarmee bezig. Andere gemeenten zijn er nog niet over uit en doen eerst onderzoek of het probleem ook bij hen speelt. Dat geldt bijvoorbeeld voor Montfoort, Eemnes en Rhenen.

Verschillen per gemeente
De invulling van een eventuele opkoopbescherming kan per gemeente verschillen omdat de woningmarkt in elke gemeente anders is. De hoogte van het bedrag bepaalt mede hoeveel huizen in de gemeente onder de regeling vallen. In Utrecht ligt de grens op 440.000 euro, volgens de gemeente komt daarmee 60 procent van de woningen buiten bereik van beleggers. Amersfoort stelt de grens op 312.000 euro en Veenendaal neigt naar 350.000 euro. Zeist denkt erover om de grens van 440.00 euro over te nemen van Utrecht.

Ook andere voorwaarden kunnen gemeenten zelf invullen. Hoeveel jaar moet je het huis zelf bewonen voor je het mag verhuren? Mag je het huis verhuren aan je kinderen? En geldt het voor de hele gemeente of alleen in bepaalde wijken?

In Nieuwegein zijn ze dus al een heel eind met deze vraagstukken. Vanmiddag wordt het onderwerp in het college besproken. Dan wordt ook gekeken om welke gebieden en welke prijsgrens het zou gaan. Vervolgens beslist de raad erover in april.

Hoe werkt de opkoopbescherming?
De opkoopbescherming wil zeggen dat de persoon die een woning koopt er zelf in moet gaan wonen. Met deze regel wil de overheid voorkomen dat particuliere beleggers met kapitaal huizen kopen om die te gaan verhuren. Starters en andere woningzoekenden kunnen daar niet tegen opbieden en worden daardoor uit de markt gedrukt. Bovendien komt het regelmatig voor dat huisjesmelkers hoge huurprijzen vragen.

Met dank aan onze samenwerkingspartner RTV Utrecht